Świadczenia socjalne finansowane z ZFŚS, w tym dopłata do wypoczynku, mają charakter uznaniowy – możliwość otrzymania takiego świadczenia oraz jego wysokość uzależnione są od tego, czy zakładowy regulamin przewiduje takie dopłaty oraz od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Częstotliwość korzystania przez pracowników i ich rodziny z dopłat do wypoczynku jest zwykle uzależniona od środków funduszu przeznaczonych na dopłaty do wypoczynku w zakładzie pracy w danym roku. Może to oznaczać, że u jednego pracodawcy będzie możliwość korzystania z dopłat do różnych form wypoczynku kilka razy w ciągu roku, a u innego, posiadającego mniej środków na ten cel, będzie można skorzystać jedynie z dopłaty do jednej formy wypoczynku.

Z funduszu mogą korzystać pracownicy i ich rodziny, byli pracownicy – emeryci, renciści i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie prawo do korzystania z ZFŚS. Pracodawca może wpływać na krąg beneficjentów funduszu dzięki stosownym zapisom w regulaminie.

Istotnym jest, że świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ani też na ubezpieczenie zdrowotne. Niestety, dopłaty z ZFŚS do wszelkich form wypoczynku są dla pracownika świadczeniem pieniężnym i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, ponieważ ich wartość stanowi przychód ze stosunku pracy. Zatem pracownik otrzyma dofinansowanie do „wczasów pod gruszą" w kwocie netto, tj. pomniejszoną o pobraną zaliczkę na podatek dochodowy.

– Jeśli pracodawca, zatrudnia mniej niż 20 osób i nie tworzy funduszu, wówczas może wypłacić świadczenie urlopowe. Świadczenie to wypłaca raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Podmiotami uprawnionymi do uzyskania świadczeń urlopowych są jedynie pracownicy, a nie np. emeryci czy renciści. Sama wypłata świadczenia urlopowego następuje nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego i nie jest uzależniona od żadnego kryterium socjalnego. Wysokość świadczenia urlopowego powinna zostać wyraźnie określona (np. w regulaminie wynagradzania, zarządzeniu pracodawcy.), przy czym nie może przekraczać wysokości odpisu podstawowego obowiązującego w danym roku – dodaje Monika Zakrzewska, ekspert PKPP Lewiatan.