Z dniem 1 stycznia 2017 roku weszły w życie przełomowe zmiany dotyczące art. 9a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wśród nich można wyróżnić zmiany w zakresie ustalonych limitów kwotowych transakcji dokonywanych z podmiotami powiązanymi, których osiągnięcie stanowi
o obowiązku dokumentacyjnym.

Co do zasady podatnikami, którzy będą musieli rozpoznać transakcje podlegające dokumentacji cen transferowych są przedsiębiorcy osiągający w danym roku podatkowym przychody lub koszty,
w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych, przekraczające w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość co najmniej 2.000.000,00 EUR. Podmioty te, będą zobowiązane do sporządzenia dokumentacji podatkowej transakcji, które osiągnęły wartość co najmniej 50.000,00 EUR.

Przytoczony powyżej próg 50.000,00 EUR jest minimalnym limitem kwotowym, albowiem Ustawodawca postanowił o stałym wartościowaniu limitu, w zależności od ustalonego przez podatnika poziomu kosztów lub przychodów osiągniętych z tytułu prowadzenia działalności w danym roku podatkowym. W konsekwencji doprecyzowanie wysokości progu wartościowego decydującego
o powstaniu obowiązku dokumentacyjnego zależy od całokształtu relacji gospodarczych danej jednostki ze wszystkimi kontrahentami mającymi wpływ na przychód (stratę) przedsiębiorstwa.

W przypadku określenia zarówno wartości osiągniętego przychodu, jak i wysokości progu dla transakcji z podmiotami powiązanymi podatnik winien dokonać precyzyjnego pogrupowania swoich relacji z podmiotami powiązanymi i w wyniku tej selekcji, rozpoznać transakcje jednego rodzaju. Rozpoznanie tych transakcji jest niezbędne dla weryfikacji wymogu sporządzenia dokumentacji tych transakcji.

Warto zwrócić uwagę, iż na gruncie przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2016 r. konieczność sporządzenia dokumentacji  dla danej transakcji odnosiła się do kwoty wynikającej z umowy lub rzeczywiście zapłaconej, łącznej kwoty wymagalnych świadczeń. Natomiast nowe przepisy odwołują się wprost do konieczności stwierdzenia wpływu transakcji na wielkość dochodu (straty) podatnika.

W następstwie powyższego, transakcje rozpoznane pod kątem przekroczenia progów wartościowych podlegają ocenie w aspekcie kooperacji przedsiębiorcy z innymi podmiotami powiązanymi oraz wpływem tych transakcji na rozpoznane przychody lub koszty. W konsekwencji, związku z wejściem w życie omawianych regulacji, ustalenie czy doszło do przekroczenia wyżej wskazywanego limitu transakcyjnego nie będzie się wiązało z odrębną oceną transakcji z danym podmiotem, niezależnie od kooperacji z innymi podmiotami. Tym samym, przedsiębiorca dokonujący szeregu transakcji,
np. sprzedaży towarów, pomiędzy czterema podmiotami powiązanymi nie będzie, tak jak to było dotychczas, obowiązany do sporządzenia czterech oddzielnych dokumentacji, rozpatrywanych na podstawie odrębnych relacji z tymi podmiotami, lecz zostanie zobligowany do wykonania jednej, kompleksowej dokumentacji, uwzględniającej transakcje jednego rodzaju, wyodrębnione spośród całokształtu działalności tego przedsiębiorcy w ramach grupy podmiotów, do której należy.

Skutkiem powyższego, niejednokrotnie podatnik będzie miał do czynienia z osobnymi transakcjami, które z pozoru nie będą spełniały wymogu transakcyjnego, niemniej w sytuacji rozpoznania ich jako transakcji jednego rodzaju, limit zostanie osiągnięty.

Na podstawie tak sformułowanych przepisów, problematyczne pozostaje zakwalifikowanie danych transakcji jako transakcji jednego rodzaju. Widoczne jest to w szczególności przy próbie przyporządkowywania współpracy z podmiotami powiązanymi opartej na świadczeniu usług oraz sprzedaży lub udostępnieniu wartości niematerialnych i prawnych. Na przykładzie usług IT, naturalnym pytaniem jest  – czy jednym rodzajem transakcji  są wszystkie usługi informatyczne, czy też należy wyodrębnić spośród nich np. usługi zarządzania systemami informatycznymi, usługę udostępniania systemów informatycznych lub usługę uaktualniania systemów informatycznych. Każdy z podatników będzie musiał we własnym zakresie dokonać kategoryzacji zawieranych transakcji pod względem możliwości zakwalifikowania ich jako transakcji jednego rodzaju.

Wobec powyższego, wskazać należy, iż skutkiem samodzielnej klasyfikacji transakcji może być powstanie rozbieżności pomiędzy podejściem przedsiębiorcy a podejściem organu podatkowego do sposobu przyporządkowania określonych transakcji.  Zwłaszcza tych, które zostały  przypisane do jednego rodzaju transakcji zbyt szczegółowo, wynikiem czego podatnik uznał, iż próg wartościowy nie został osiągnięty.

Z uwagi na nieprecyzyjne określenie zakresu kwalifikacji transakcji, dla indywidualnego określenia zakresu transakcji podlegających obowiązkom dokumentacyjnym u danego podatnika, zalecane jest wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego. W ocenie autora, istnieje realna szansa na uzyskanie interpretacji korzystnej, tj. określającej możliwość kwalifikacji transakcji do poszczególnych rodzajów.