Do obowiązku ciążącym na podatniku, polegającym umożliwienia wstępu organowi kontrolującemu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz lokali mieszkalnych odniósł się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z dnia 13 czerwca 2012 r. wskazując, że ,,(…) Brak jest podstaw, aby wywodzić, że prawna dopuszczalność przeprowadzenia oględzin i przeszukania, o których to czynnościach mowa w przepisie art. 288 Ordynacji podatkowej, tym samym dopuszczalność uznania waloru dowodowego rzeczy (dokumentów, nośników informacji mogących stanowić dowód w sprawie) odnalezionych i zabezpieczonych w toku tych czynności determinowana jest warunkiem legitymowania się przez kontrolowanego tytułem własności terenu, budynku lub lokalu. Warunek tego rodzaju, nie jest bowiem formułowany na gruncie przepisu art. 288 Ordynacji podatkowej. Nie operuje w analizowanym zakresie kryterium tytułu prawnego, lecz kryterium funkcjonalnym, tj. między innymi miejscem wykonywania działalności, miejscem siedziby, jak również miejscem przechowywania dokumentacji (…)”.¹

Kolejnym ciążącym na podatniku obowiązkiem, jest obowiązek nieodpłatnego przedstawienia na żądanie kontrolującego, tłumaczenia na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli.

Powyższy obowiązek w praktyce często budzi wątpliwości, ponieważ podatnicy nie chcą wyręczać organów podatkowych w tłumaczeniu dokumentów lub też konieczność tłumaczenia postrzegają jako wyraz nieznajomości języków obcych przez pracowników fiscusa. Do obowiązku przedkładania tłumaczonych dokumentów urzędowych odniósł się jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 13 października 2010 r. wskazując ,,(…) Obcojęzyczne dokumenty, dopiero po ich urzędowym przetłumaczeniu na język polski (przez tłumacza przysięgłego) mogą podlegać swobodnej ocenie organu, podobnie jak inne dowody zgromadzone w sprawie. To kontrolowany, osoba upoważniona do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw, pracownik oraz osoba współdziałająca z kontrolowanym są obowiązani umożliwić wykonywanie czynności, o których mowa w art. 286 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), a w szczególności jak w pkt 2 tego przepisu przedstawić, na żądanie kontrolującego, tłumaczenie na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli. Zgodnie z § 2 czynności określone w § 1 pkt 2 kontrolowany jest obowiązany wykonać nieodpłatnie. Treść ostatniego z powołanych przepisów jest oczywista i nie wymaga żadnych zabiegów interpretacyjnych, w szczególności do odwoływania się do innych niż językowa reguł wykładni. To strona, wywodząc dla siebie korzystne z informacji zawartych w tych dokumentach skutki prawne, ma obowiązek na żądanie organu przedłożyć je w języku polskim (…)”²

Jednocześnie doktryna wskazuje, że ,,(…) dokument sporządzony w języku obcym, uznany za istotny dla postępowania dowodowego, może być tłumaczony przez podatnika, ale jeśli to nie nastąpi, musi on być – niezależnie od faktu, że tłumaczenie nie zostało dokonane przez podatnika – wzięty pod uwagę przez organ prowadzący postępowanie podatkowe. Organ podatkowy narusza zasadę prawdy obiektywnej (art. 122 OrdPod), zasadę zupełności postępowania dowodowego (art. 187 § 1 OrdPod) oraz zasadę prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych (art. 121 § 1 OrdPod), gdy nie powołuje biegłego dla oceny dostarczonego przez podatnika dokumentu z tego powodu, że dokument, którego wiedza wymagała wiedzy specjalistycznej, był sporządzony w języku obcym, a podatnik w toku wcześniejszej kontroli podatkowej, mimo żądania organu podatkowego, nie dostarczył tłumaczenia takiego dokumentu (…)”.³

1) Sygn. akt: I SA/Lu 90/12.
2) Sygn. akt: I SA/Gd 473/10.
3) TAK: komentarz do art. 287 OP red. H. Dzwonkowski / Marusik, Legalis 2014.