Obowiązki dokumentacyjne podatnika VAT świadczącego usługi poza granicami kraju, dla których podatnikiem jest nabywca, część 1

Generalną zasadą określającą miejsce świadczenia usług zawartą zarówno w przepisach Dyrektywy 2006/112/WE (art. 44), jak i przepisach ustawy o podatku od towarów i usług (art. 28b) jest zasada zgodnie, z którą jeżeli usługa świadczona jest na rzecz podatnika miejsce świadczenia określane jest według siedziby albo miejsca zamieszkani lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, albo zwykłego miejsca pobytu lub zwykłego miejsca prowadzenia działalności. Oznacza to, iż w przypadku zaistnienia takiej sytuacji, obowiązek rozliczenia podatku spoczywa na nabywcy. Istnieją oczywiście kategorie wyjątków od tej zasady uzależniające określenie miejsca świadczenia od kraju faktycznego wykonania danej usługi lub położenia nieruchomości; nie są one jednak istotne z punktu widzenia tego artykułu.

W przypadku wykonania usług przez polskiego podatnika VAT, dla których podatnikiem był nabywca z innego kraju (UE lub trzeciego) musi on odpowiednio udokumentować tą czynność. Na mocy art. 106 ust. 2 ustawy o VAT podatnicy ci mają obowiązek wystawić fakturę dokumentującą te czynności. W fakturze tej należy ująć elementy wymienione w § 5 rozporządzenia w sprawie faktur z 28.03.2011 r. za wyjątkiem stawki i kwoty podatku oraz należności wraz z podatkiem. Istotnym elementem w takiej fakturze jest także zawarcie numeru, pod którym jest zidentyfikowany nabywca usług na terytorium innego kraju UE – miejsca świadczenia usługi oraz oznaczenie, że podatek rozlicza nabywca, lub wskazanie właściwego przepisu ustawy o VAT lub Dyrektywy 2006/112/WE, lub też alternatywnie – adnotację „odwrotne obciążenie”. Należy wskazać, że nabywca nie musi być zidentyfikowany dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych, może posługiwać się numerem „krajowym” państwa członkowskiego, w którym ma obowiązek rozliczyć transakcję (choć w wielu krajach UE podatnicy automatycznie otrzymują numer z prefiksem danego kraju). Oznacza to, że nie ma obowiązku podawania w fakturze numeru identyfikacyjnego nabywcy z państwa trzeciego, jak również nie ma obowiązku zawierania w takiej fakturze jeden z trzech wyżej wymienionych opcji, że nabywca z kraju trzeciego jest zobowiązany do rozliczenia podatku. Ważne jest zawarcie, którejś z trzech wymienionych podstaw „przerzucenia” obowiązku podatkowego na nabywcę w fakturze; w przypadku brak tego elementu faktura może zostać uznana za nierzetelną, a organ podatkowy może domagać się podatku w stawce krajowej z tytułu tej transakcji. Należy pamiętać, iż podatnik polski nie może być zarejestrowany dla potrzeb podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze na terytorium kraju, gdzie nabywca powinien rozliczyć podatek, gdyż wówczas transakcja ta będzie traktowana jako czynność krajowa, a polski podatnik będzie musiał wystawić fakturę z podatkiem na zasadach obowiązujących w tym kraju.

Należy pamiętać, że świadczeniodawcy, dla których miejscem świadczenia nie jest terytorium kraju, są obowiązani do prowadzenia ewidencji, w której: wskazują nazwę usługi, wartość usługi bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, uwzględniając moment powstania obowiązku podatkowego określany dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju.

zobacz również: