Z uwagi na to,  że aż 40% polskiego parkietu stanowią tzw. inwestorzy indywidualni w dużej mierze zła sytuacja na rynku akcji może dotknąć właśnie osoby fizyczne inwestujące w papiery wartościowe. Jednak ujemna stopa zwrotu może stanowić dla inwestorów szansę na optymalizację podatkową. Możliwość korzystnego rozliczenia straty z tytułu zbycia akcji daje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 t.j. (dalej: ustawa o PIT), o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym, że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. Zatem, zgodnie z niniejszym przepisem uzyskany dochód można obniżyć o stratę powstałą w wyniku m.in. odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka) i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną, o czym mowa w art. 9 ust. 6.

Jednocześnie, organy podatkowe konsekwentnie (np. interpretacje Ministra Finansów z dnia 31 sierpnia 2010 r. sygn. ITPB1/415-534/10/MR, z dnia 21 grudnia sygn. IPPB2/415-873/10-2/MK1) odmawiają podatnikom prawa do odliczenia straty z jednego źródła (zbycia akcji) od dochodu uzyskanego z innego (np. zbycia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych), a zatem z odrębnych źródeł przychodów. Podobnie w nieformalnym dokumencie, który nie stanowi źródła prawa – Broszurze informacyjnej Ministerstwa Finansów dotyczącej opodatkowania przychodów z kapitałów pieniężnych w 2011 r. – Minister Finansów podkreśla, że przychodów (dochodów) opodatkowanych w formie zryczałtowanej nie łączy się z przychodami (dochodami) z innych źródeł.

[page_break]
Przeciwnego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (dalej: WSA) w wyroku z dnia 14 grudnia 2009 r. (sygn. III SA/Wa 1147/09, nieprawomocny), który orzekł, iż żaden przepis nie zakazuje wykazania w zeznaniu o wysokości dochodu ze sprzedaży akcji, dochodu (straty) z udziału w funduszach kapitałowych. Zdaniem Ministra Finansów, brak prawa do pomniejszenia dochodu z tytułu sprzedaży akcji o stratę z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych wiąże się z odrębnym sposobem rozliczenia: podatnik w przypadku osiągnięcia straty lub dochodu z tytułu odpłatnego zbycia akcji opodatkowuje się samodzielnie składając zeznanie na formularzu PIT-38, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (art. 45 ust. 1 a pkt 1 ustawy o PIT), tymczasem stosownie do treści art. 41 ust. 4 ustawy obowiązek poboru 19% zryczałtowanego podatku dochodowego m. in. od dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych ciąży na płatniku (zazwyczaj będzie to dom maklerski).

WSA uznał stanowisko organu podatkowego za błędne bowiem brak obowiązku złożenia zeznania nie jest równoznaczny z brakiem prawa do wykazania straty z tytułu zbycia jednostek funduszu w zeznaniu, w tym wypadku na formularzu PIT-38.

Powyższy wyrok przełamał profiskalną linię orzeczniczą  sądów administracyjnych w przedmiotowym zakresie, ale nie zlikwidował w pełni wątpliwości interpretacyjnych, jak również nie spowodował zmiany jednolitego, negatywnego stanowiska organów podatkowych w tym zakresie.  Tym samym, orzeczenie WSA nie jest też źródłem bezpieczeństwa podatkowego. Zatem, by nie ponosić niekorzystnych skutków sporu z organem podatkowym, warto rozważyć wniesienie wniosku o stwierdzenie nadpłaty wynikającej z zastosowania odliczenia straty po złożeniu zeznania PIT-38 i zaskarżeniu odmownej decyzji organu podatkowego w tej sprawie.

Jednakże, należy podkreślić, że zaprezentowana przez WSA interpretacja przepisów pełniej odpowiada praktyce, bowiem inwestorzy skłaniają się ku dywersyfikacji swoich portfeli, inwestując posiadany kapitał w różne źródła (w tym m.in. w akcje oraz certyfikaty funduszy inwestycyjnych), tak aby ewentualna strata z bardziej ryzykownych źródeł była rekompensowana przez dochód z innych, „bezpieczniejszych” tytułów. Co więcej, jest ona spójna ze strategią Ministerstwa Skarbu Państwa promującą tzw. akcjonariat obywatelski, tj. kreowanie odpowiedzialnych postaw inwestorskich wśród inwestorów indywidualnych.