Działania te powodują określone skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy zauważyć, że w sytuacji gdy pracownicy otrzymują akcje spółki z grupy kapitałowej w ramach planów motywacyjnych, organy podatkowe prezentują niejednolite stanowisko w zakresie skutków podatkowych, jakie może wywołać takie przysporzenie majątkowe po stronie pracownika.

W praktyce funkcjonują interpretacje organów podatkowych prezentujące pogląd, że akcje otrzymane nieodpłatnie przez pracowników w ramach planów motywacyjnych, stanowią przychód z kapitałów pieniężnych, ale dopiero w momencie zbycia tych akcji, a nie w momencie ich nieodpłatnego nabycia. Zauważyć należy, że taki pogląd wśród organów podatkowych dominował w latach 2004–2007. Odmienne stanowisko prezentowane przez organy podatkowe wyraża pogląd, że wartość akcji otrzymanych przez pracowników w ramach planów motywacyjnych, należy uznać za przychód pracownika ze stosunku pracy, przy jednoczesnym uznaniu, że przychód ten powstaje z tytułu nieodpłatnego świadczenia (nieodpłatne nabycie akcji). Stanowisko takie prezentowane jest przez organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych wydawanych począwszy od 2008 roku.

Czy w przypadku nieodpłatnego objęcia akcji powstaje przychód ze  stosunku pracy?
Zgodnie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT): „(…) za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych”.

Tym samym, jak się wydaje, powstanie przychodu ze stosunku pracy, w świetle powołanej regulacji, należałoby rozważać wyłącznie w sytuacji, gdy określone świadczenia pracownik otrzymuje od pracodawcy, w związku z wypełnieniem obowiązków w ramach stosunku pracy. Istnieją zatem argumenty dla uznania, że objęcie akcji jednej ze spółek z grupy kapitałowej, nie stanowi przychód ze stosunku pracy, z uwagi na to, że właścicielem obejmowanych akcji jest właśnie spółka z grupy kapitałowej (zwyczajowo organizator planu motywacyjnego), a nie bezpośredni pracodawca pracownika w Polsce.

[page_break]
Niemniej jednak podkreślić należy, że organy podatkowe, w wydawanych interpretacjach indywidualnych, odczytują  powołany przepis w sposób bardzo szeroki, twierdząc, że przysporzenia majątkowego w postaci objętych akcji  spółki z grupy kapitałowej, w ramach planów motywacyjnych, pracownik nie otrzymałby, gdyby nie był pracownikiem tego, konkretnego pracodawcy (należącego do grupy kapitałowej), który umożliwia pracownikowi otrzymanie akcji  spółki z grupy kapitałowej. Tym samym organy podatkowe twierdzą, że powstaje przychód ze stosunku pracy, a ponadto, że powstaje on w momencie nieodpłatnego nabycia akcji.

W takiej sytuacji, wartość nieodpłatnie objętych akcji, podlegałaby opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych analogicznie jak przychody ze stosunku pracy. Zaistniałby również obowiązek odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne. Wartość do opodatkowania stanowiłaby – co do zasady – wartość rynkowa, nieodpłatnie objętych akcji w spółce z grupy kapitałowej.

Przychód z kapitałów pieniężnych. Na moment zbycia czy na moment objęcia akcji?

Drugi z poglądów jaki prezentują organy podatkowe w zakresie nieodpłatnego objęcia akcji stanowi, że wartość objętych akcji należy uznać, za przychód z kapitałów pieniężnych. Przychód taki powinien być rozliczony samodzielnie przez podatnika w zeznaniu rocznym. Wątpliwość jaka może powstać, przy takiej konkluzji, to moment, na który taki przychód należałoby rozpoznać, tj. moment objęcia udziałów, czy tylko  moment ich zbycia.

W świetle regulacji art. 17 ust. 1 pkt. 6 lit a ustawy o PIT, „(…) za przychód z kapitałów pieniężnych uważa się między innymi, należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych”. Analiza tej regulacji prawnej prowadzi do wniosku, że przychód z kapitałów pieniężnych powstanie w momencie zbycia, nieodpłatnie objętych akcji, bowiem fakt nabycia (choćby nieodpłatnego) nie jest tożsamy ani z realizacją praw z papierów wartościowych ani też z ich zbyciem.

W obrocie prawnym pojawiają się indywidualne rozstrzygnięcia sądowe uznające, że przychód powinien być w takim przypadku rozpoznany jedynie w momencie zbycia akcji. Niemniej jednak, zauważyć należy, że istnieją interpretacje organów podatkowych, prezentujące pogląd, że przychód z kapitałów pieniężnych powstał już na moment bezpłatnego objęcia akcji w ramach planów motywacyjnych, a tym samym drugi raz powstanie w momencie faktycznego zbycia.

W świetle powyższego, transakcje te mogą być diametralnie różnie ocenione przez poszczególne organy podatkowe. Tym samym, w celu zagwarantowania całkowitej pewności, co do właściwego rozliczenia przez pracownika takiej korzyści majątkowej, właściwym wydaje się wystąpienie o indywidualną interpretację prawa podatkowego w tym zakresie.