Czym są prawa autorskie?

Zgodnie z powołanym przepisem przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Ustawodawca jednocześnie wprowadził przykładowe wyliczenie kategorii utworów, które podlegają autorskoprawnej ochronie – art. 1 ust. 2 Ustawy, przy założeniu, iż utwory te spełniają przesłanki uznania danego wytworu za utwór, określone w art. 1 ust. 1 Ustawy.

Zgodnie zatem z postanowieniami Ustawy utwór stanowi przedmiot prawa autorskiego przy jednoczesnym wystąpieniu następujących warunków: powinien stanowić rezultat pracy człowieka, stanowić przejaw działalności twórczej, posiadać indywidualny charakter. Osobą, która tworzy utwór jest twórca. Zgodnie z wyrokiem sądu apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 lipca 2007 roku (sygn. akt I ACa 800/07, LEX 370747) „stwierdzenie, że utwór stanowi przejaw „działalności twórczej”, oznacza, że utwór powinien stanowić rezultat działalności o charakterze kreacyjnym. Przesłanka ta, niekiedy określana jako przesłanka „oryginalności” utworu, zrealizowana jest wówczas, gdy istnieje subiektywnie nowy wytwór intelektu.”

Kolejnym bezwzględnym warunkiem, który powinien zostać spełniony przez utwór w rozumieniu prawa autorskiego, jest wykazanie istnienia cechy indywidualności, co oznacza, iż utwór powinien odróżniać się od innych wytworów podobnego rodzaju i przeznaczenia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 stycznia 2006 roku, sygn. akt III CSK 40/05, LEX nr 176385). Sąd Apelacyjny w Krakowie wskazał, iż „przesłanka indywidualności utworu jest spełniona wtedy, gdy elementy jego formy i/lub treści nie są w pełni wyznaczone przez uprzednio dane elementy należące do domeny publicznej. Innymi słowy oznacza to, iż przy kształtowaniu formy i/lub treści utworu jego twórca wykorzystał obszar swobody w wyborze i uporządkowaniu składników utworu” (wyrok z dnia 29 października 1997 roku, sygn. akt I ACa 477/97, LEX 533708).

Łącznie przesłanki oryginalności i indywidualności utworu określane są przez doktrynę mianem „twórczości”. Niezwykle istotną rolę w procesie klasyfikowania danego tworu jako utworu w rozumieniu prawa autorskiego, w kontekście spełniania przez utwór określonych przez ustawę cech, odgrywa orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29 października 1997 roku  (I ACa 477/97), w którym zostało wskazane, iż „nie da się generalnie oznaczyć minimum indywidualności, które stanowiłoby wartość progową dla uzyskania ochrony w prawie autorskim i pozwalałoby w sposób dostatecznie bezpieczny rozróżniać wytwory intelektualne zdatne i niezdatne do ochrony. W każdym przypadku budzącym wątpliwości, tj. wtedy gdy indywidualność badanego wytworu intelektualnego nie jest intuicyjnie oczywista zachodzi konieczność odwołania się do ocen wartościujących. W ocenach tych należy kierować się dyrektywą nakazującą uwzględniać aksjologiczne uzasadnienie norm prawa autorskiego, jak i właściwości wytworów intelektualnych poddanych ocenom wartościującym”.

W każdym przypadku wystąpienia wątpliwości co do podlegania rezultatu pracy twórczej ochronie wynikającej z przepisów prawa autorskiego, pomocnymi pozostają wskazówki wypracowane przez bogate w tym przedmiocie orzecznictwo.

Dodaj komentarz