1.  Inwentaryzację aktywów i pasywów, których stan rzeczywisty nie podlega ustaleniu w drodze spisu z natury lub potwierdzenia przez kontrahentów jednostki, przeprowadza się w drodze weryfikacji ich stanu ewidencyjnego, polegającej na porównaniu go z odpowiednimi dowodami.
2.  Weryfikacją stanu ewidencyjnego obejmuje się aktywa i pasywa określone w § 15 ust.1 pkt 3 Instrukcji.
3.  Celem inwentaryzacji w drodze weryfikacji sald jest stwierdzenie:

1) czy rzeczywiście posiadane dokumenty potwierdzają istnienie określonego salda,
2) czy wszystkie dowody źródłowe zostały przekazane do księgowości i są ujęte w ewidencji księgowej,
3) czy salda są realne i prawidłowo wycenione.

4. Inwentaryzacji w drodze weryfikacji dokonuje nazwa komórki we współpracy z właściwymi biurami/wydziałami/komórkami  merytorycznymi, np.:

1) w zakresie inwestycji z …………….,
2) ……………..
3) ………………
4) w zakresie wartości niematerialnych i prawnych z Działem Administracyjno-Gospodarczym/Działem Informatyki, itd.

5.  Formą dokumentowania przeprowadzenia inwentaryzacji drogą weryfikacji są adnotacje na wydrukach operacji księgowych ujętych na kontach poszczególnych składników aktywów lub pasywów, opatrzone datą przeprowadzenia i podpisem Głównego Księgowego. Z adnotacji tych powinno wynikać m.in.: kto i kiedy przeprowadził inwentaryzację, jakie dokumenty posłużyły do jej przeprowadzenia, czy stwierdzono różnice inwentaryzacyjne, a jeśli tak, to na podstawie jakich dowodów dokonano korekt.  Uzupełnieniem do wydruków mogą być tabele prezentujące saldo początkowe konta, pogrupowane zapisy po stronie zwiększeń i zmniejszeń oraz saldo końcowe.

6. Wyniki inwentaryzacji przeprowadzonej drogą weryfikacji ujmuje się w odpowiednim protokole, z którego wynikać będzie, jakie salda poddano weryfikacji i jakie w jej rezultacie nastąpiły zmiany.
7.  Weryfikacja stanu aktywów i pasywów, których wartość podlega sukcesywnemu zmniejszeniu na skutek zużycia lub zarachowania w koszty, zwanych dalej „rozliczeniami”, obejmuje również ustalenie, czy:

1) nie upłynął termin rozliczeń lub czy dalsze rozliczenie znajduje gospodarcze uzasadnienie,
2) rozliczenie przebiega w sposób prawidłowy, to znaczy czy pierwotnie przyjęta wysokość stawek odpisów jest dostosowana do wysokości sumy pozostającej do rozliczenia oraz do zamierzonego czasu rozliczenia lub do przyjętej podstawy rozliczeń,
3) w razie stwierdzenia nieprawidłowego przebiegu rozliczeń należy poddać rewizji dotychczasowe stawki odpisów. Dotyczy to nie tylko przyszłych, lecz także bieżącego okresu sprawozdawczego.

1. Inwentaryzacja wartości niematerialnych i prawnych polega na zweryfikowaniu ich stanu księgowego przez sprawdzenie prawidłowości udokumentowania poszczególnych tytułów, jak również na sprawdzeniu i zweryfikowaniu prawidłowości odpisów amortyzacyjnych, zwłaszcza ich zgodności z przepisami.
2.  Materiały i towary w drodze oraz dostawy niefakturowane inwentaryzuje się, weryfikując stany tych aktywów i pasywów wynikające z zapisów księgowych na koncie „Rozliczenie zakupu”.

1) Zapisy po stronie „Wn” tego konta sprawdza się z fakturami badając, czy wykazane stany nie znajdują potwierdzenia w dowodach przyjęcia do magazynu.
2) Zapisy po stronie „Ma” sprawdza się porównując z dowodami przyjęcia do magazynu.

3.   Czynne rozliczenia kosztów inwentaryzuje się sprawdzając prawidłowość rozliczenia w czasie kosztów aktywowanych, przypadających na przyszłe okresy sprawozdawcze, poprzez analizę wielkości tych kosztów.
4.  Inwentaryzacja należności spornych i wątpliwych polega na sprawdzeniu wszystkich tytułów należności i roszczeń dochodzonych w drodze powództwa cywilnego oraz tych, co do których kontrahenci zgłosili odmowę zapłaty. Należy uzgodnić z repertorium prowadzonym przez ………………. stan roszczeń w toku powództwa cywilnego oraz wyjaśnić z właściwym biurem/wydziałem merytorycznym te tytuły należności, co do których nastąpiła odmowa zapłaty.
5.  Grunty i trudno dostępne oglądowi inne środki trwałe oraz inwestycje rozpoczęte inwentaryzuje się przez porównanie danych księgowych z odpowiednimi dokumentami właściwego biura/wydziału merytorycznego i weryfikację wartości tych składników majątku stosując art.26. ust.1 pkt.3 ustawy o rachunkowości. Jeżeli zachodzi potrzeba inwentaryzację tych składników majątku należy przeprowadzić przy udziale rzeczoznawców. W ewidencji bilansowej mogą figurować tylko budowle stanowiące własność jednostki i wybudowane na cudzym gruncie – jeśli jednostka ma prawo ich amortyzowania.
6.  Fundusze (fundusz środków obrotowych, fundusz środków trwałych, fundusz środków inwestycyjnych, fundusze celowe, ZFŚS, itd.) inwentaryzuje się sprawdzając zmiany ich stanu, które wystąpiły w ciągu roku, powodując ich zmniejszenie lub zwiększenie, badając jednocześnie zasadność tych zmian w świetle przepisów regulujących to zagadnienie dla poszczególnych funduszy.

1.  Dla podsumowania inwentaryzacji aktywów i pasywów drogą weryfikacji Dział Księgowy sporządza zbiorczy protokół weryfikacji, ujmujący wszystkie aktywa i pasywa wykazane w kolejności kont zgodnych z zakładowym planem kont lub według specyfikacji wynikającej z bilansu.
2. W kolejnych rubrykach tego protokołu należy wykazać na podstawie odpowiednich dokumentów inwentaryzacyjnych wartości ustalone drogą różnych form inwentaryzacji, które zsumowane razem wykażą realną wartość danego składnika majątku.
3.  Zbiorczy protokół weryfikacji aktywów i pasywów wraz z załącznikami – arkuszami spisu z natury i ich zestawieniami, potwierdzeniami stanów i ich zestawieniami oraz protokółami i pozostałą dokumentacją inwentaryzacyjną – stanowi kompletną dokumentację inwentaryzacyjną.