Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że dokonuje dostaw towarów kontrahentowi z Niemiec, a ten następnie sprzedaje te towary do Turcji. Towar wysyłany jest bezpośrednio z Polski do finalnego odbiorcy poza terytorium UE. Odprawy celnej dokonuje agencja celna, która działa w imieniu kontrahenta niemieckiego, który na potwierdzeniu IE-599 występuje jako nadawca. Wywozu towarów z terytorium Polski dokonuje przewoźnik, który działa na rzecz kontrahenta unijnego. W omawianej sytuacji występuje eksport pośredni. Podatnik nabrał wątpliwości co do formy dokumentu IE-599 oraz jej wpływu na sytuację prawnopodatkową podatnika. Przedstawił kilka sytuacji faktycznych, gdzie w każdym przypadku dysponuje dokumentem IE-599 bądź to w formie pliku xml, kserokopii lub skanu. Podatnik zadał pytanie, czy posiadając wskazane dokumenty jest uprawniony do zastosowania 0% stawki VAT w eksporcie pośrednim. W jego ocenie odpowiedź na to pytanie jest twierdząca.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że przepisy u.p.t.u.  nie precyzują, w jakiej formie powinien być sporządzony dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty. W związku z tym należy odwołać się w tym zakresie do przepisów celnych, zgodnie z którymi urząd celny powinien potwierdzić wywóz towarów przez fizyczne wydanie podatnikowi nie posiadającemu siedziby na terytorium RP potwierdzenie wywozu, polegające na wydruku komunikatu IE-599 oraz zamieszczeniu na nim pieczęci i podpisu. Kopia takiego dokumentu uprawnia podatnika do zastosowania 0% stawki VAT z tytułu eksportu towarów. Zdaniem organu, komunikat IE-599 w formie pliku xml, skan tego dokumentu lub jego kserokopia bez jej potwierdzenia za zgodność z oryginałem przez upoważniony organ nie stanowią wiarygodnych dokumentów, o których mowa w art. 41 ust. 11 u.p.t.u. uprawniających do zastosowania 0% stawki VAT.

Rozpatrujący sprawę WSA w Rzeszowie podzielił stanowisko Ministra Finansów. Odmiennego zdania był jednak NSA, który wskazał, że od 31 sierpnia 2007 roku – tj. od wprowadzenia w Polsce Systemu Kontroli Eksportu (ECS) – zgłoszenie celne może mieć formę dokumentu papierowego lub elektronicznego i każda z tych form jest równorzędna. Elektroniczna forma potwierdzania dokonanych zgłoszeń celnych następuje w formie komunikatu IE-599 zapisywanego w postaci pliku xml. NSA zauważył, iż dla zastosowania 0% stawki VAT przy eksporcie pośrednim podatnik powinien dysponować kopią powyższego komunikatu (art. 41 ust. 11 u.p.t.u.), przy czym kopię tę może stanowić każdy rodzaj dokumentu, który wiernie odzwierciedla oryginał.

Teza
Z uzasadnienia prezentowanego wyroku NSA wyprowadzić można następującą tezę:
„Podatnik jest uprawniony do skorzystania z 0% stawki VAT przy eksporcie pośrednim, jeżeli posiada on kopię komunikatu IE-599 potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty. Kopią tą może być zarówno plik elektroniczny, skan lub też kserokopia ww. komunikatu, jeżeli wiernie odzwierciedlają one jego oryginał.”

Komentarz
Prezentowane orzeczenie jest niezwykle istotne dla tych wszystkich podatników, którzy w toku działalności gospodarczej dokonują eksportu pośredniego, tj. takiego, który nie jest dokonywany osobiście przez podatnika, lecz przez inny podmiot. W takim przypadku podatnik nie jest bowiem w stanie dysponować oryginałem dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium UE, przez co faktyczny wywóz musi udokumentować kopią tego dokumentu. Tylko bowiem wówczas będzie w stanie zastosować do tak dokonanej dostawy towarów 0% stawkę VAT.

Od 31 sierpnia 2007 roku w Polsce funkcjonuje System Kontroli Eksportu (ECS), wprowadzenie którego zmieniło sposób dokumentowania eksportu. Od tej daty dokument potwierdzający wywóz towarów mógł bowiem przybrać zarówno wcześniej stosowaną formę papierową, jak i nowo wprowadzoną formę elektroniczną w postaci komunikatu IE-599.

Elektroniczne dokumentowanie eksportu powodowało po stronie podatników szereg wątpliwości związanych m.in. z kwestią, jakimi dokumentami powinni dysponować w celu skorzystania z preferencyjnej stawki VAT w wysokości 0%. W prezentowanym wyroku NSA wątpliwości te wyjaśnił stając na stanowisku, iż podatnik powinien dysponować komunikatem IE-599 w zasadniczo dowolnej formie, przy założeniu, że stanowić ona będzie dokładnie odtworzenie oryginału tego komunikatu. W szczególności NSA za niezasadne uznał wymaganie od podatnika, aby był on w posiadaniu kserokopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez właściwy organ, czy też elektroniczną kopią komunikatu IE-599 przesłaną przy zastosowaniu podpisu elektronicznego.

Pogląd wyrażony przez NSA jest przekonujący, szczególnie jeżeli weźmie się pod uwagę to, iż wprowadzenie ECS miało na celu przyspieszenie i uproszczenie procedury eksportowej. Nakładanie więc w związku z tym na podatników dodatkowych obowiązków dokumentacyjnych dla potrzeb VAT należy traktować jako zbytni formalizm.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)