Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi nadwyżkę podatku naliczonego nad podatkiem należnym do zwrotu na rachunek bankowy w wysokości mniejszej niż zadeklarowana przez podatnika. Wskazały, że podatnik wykazał wewnątrzwspólnotową dostawę towarów ze stawką 0% na rzecz podmiotu czeskiego, który w momencie dostawy nie był aktywnym podatnikiem VAT (jego numer identyfikacyjny został unieważniony). W konsekwencji powyższego organy uznały przedmiotowe transakcje za transakcje krajowe, do których powinna znaleźć zastosowanie podstawowa stawka VAT.

Podatnik argumentował, że ważność numeru identyfikacji podatkowej kontrahenta weryfikował wielokrotnie na początku współpracy za pomocą strony internetowej systemu VIES. Strona ta jest oficjalną stroną Komisji Europejskiej administrowaną przez Ministerstwo Finansów – Biuro Wymiany Informacji Podatkowej Polski i służy uzyskaniu potwierdzenia aktywności numeru VAT danego podmiotu. W ocenie podatnika w momencie dokonywania dostawy nie było możliwe uzyskanie informacji o unieważnieniu numeru identyfikacyjnego kontrahenta.

WSA w Gliwicach nie podzielił zarzutów formułowanych przez podatnika. Wyjaśnił, że ustawodawca krajowy uzależnił zastosowanie 0% stawki VAT do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów między innymi od tego, że podatnik musi dokonać dostawy na rzecz takiego nabywcy, który posiada właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych. Warunek ten ma charakter wymogu obiektywnego, niezależnego od wiedzy i przekonania dokonującego dostawy co do spełnienia się tego warunku. Tym samym błędne przekonanie dokonującego dostawy podatnika, że numer identyfikacyjny nabywcy jest numerem ważnym, niezależnie od przyczyny tego błędu nie niweczy obiektywnego faktu, jakim jest brak spełnienia się warunku dokonania dostawy na rzecz nabywcy legitymującego się ważnym numerem identyfikacyjnym. Dalej Sąd zauważył, że to podatnik wystawiający fakturę w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy ma obowiązek podać ważny numer nabywcy. Wprawdzie ponosi z tego tytułu ryzyko związane z nieuczciwością czy też nierzetelnością kontrahenta, ale ma też techniczne możliwości weryfikacji takiego numeru przed wystawieniem stosownej faktury. Może zwrócić się do polskich organów podatkowych o identyfikację w systemie VIES w trybie art. 97 u.p.t.u.¹ Może także pomocniczo sprawdzić aktywność numeru na właściwej stronie internetowej Komisji Europejskiej, lecz jak wynika z zastrzeżeń zawartych na tej stronie Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za informacje uzyskane za jej pośrednictwem. Zdaniem Sądu skoro nabywca może z stracić lub zyskać status podatnika VAT-UE w każdym dniu miesiąca, to podatnik dokonujący dostawy działając we własnym interesie winien ustalać ważność numeru kontrahenta przy każdej dostawie.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„To na podatniku dokonującym wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów spoczywa obowiązek weryfikacji, czy dostawa jest dokonywana na rzecz podmiotu posiadającego ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych.”

Komentarz
Przepisy u.p.t.u. przewidują szereg warunków, których spełnienie umożliwia opodatkowanie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów według 0% stawki podatku. Jednym z nich jest dokonanie dostawy na rzecz podmiotu posiadającego ważny numer identyfikacyjny dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany przez właściwe dla nabywcy państwo członkowskie.

W orzecznictwie sądów administracyjnych wielokrotnie wskazywano, iż weryfikacja spełnienia powyższego warunku, a w szczególności sprawdzenie, czy numer kontrahenta jest numerem ważnym, należny do obowiązków podatnika dokonującego dostawy (m.in. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 10 listopada 2010 roku, sygn. akt I SA/Sz 705/10, wyrok NSA z dnia 26 listopada 2009 roku, sygn. akt I FSK 1449/09). Oficjalną procedurę w tym zakresie przewiduje art. 97 ust. 17 u.p.t.u., zgodnie z którym biuro wymiany informacji o podatku VAT lub naczelnik urzędu skarbowego potwierdza zidentyfikowanie lub nie potwierdza zidentyfikowania określonego podmiotu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju. Pomocniczą formą tej weryfikacji może być sprawdzenie statusu kontrahenta na stronie internetowej Komisji Europejskiej, lecz jak widać na gruncie prezentowanej sprawy, tą formę weryfikacji podatnicy powinni traktować wyłącznie jako mającą charakter pomocniczy.

Co więcej, zgodnie ze stanowiskiem zajętym w prezentowanym wyroku przez WSA w Gliwicach, podatnicy powinni sprawdzać ważność numeru identyfikacyjnego kontrahenta przy każdej dokonywanej na jego rzecz dostawie. Niewystarczające w tym zakresie jest zatem dokonywanie takiej weryfikacji przykładowo raz w miesiącu.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)