Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
Organy podatkowe na podstawie art. 112 Ordynacji podatkowej orzekły o odpowiedzialności podatnika – jako osoby trzeciej – za zobowiązania w podatku od nieruchomości. Wskazały, że podatnik jest nabywcą prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, w stosunku do których poprzedni ich użytkownicy (zbywca oraz jego poprzednicy) posiadali zaległości podatkowe.

Podatnik argumentował, że na podstawie art. 306g Ordynacji podatkowego wystąpił do organu podatkowego o wydanie zaświadczenia potwierdzającego stan zaległości podatkowych zbywcy nieruchomości, przy czym takiego zaświadczenia nie uzyskał, gdyż organ nie dysponował odpowiednimi danymi w tym przedmiocie. W tej sytuacji, w ocenie podatnika, nie ponosi on odpowiedzialności za zaległości podatkowe zbywcy, a tym bardziej dalszych jego poprzedników prawnych, gdyż zgodnie z art. 112 ust. 6 Ordynacji podatkowej taka odpowiedzialność nie obejmuje zaległości, które nie zostały potwierdzone ww. zaświadczeniem.

WSA w Gdańsku oddalił wniesioną przez podatnika skargę, lecz wyrok ten został następnie uchylony przez NSA. NSA wskazał w pierwszej kolejności, że odmowa wydania przez organ podatkowy zaświadczenia, o którym mowa w art. 306g Ordynacji podatkowej nie ma wpływu na zakres odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej z art. 112 Ordynacji. Postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia nie tylko bowiem, że nie ocenia istnienia/nieistnienia zaległości podatkowych, ale nie wynika z niego również, że zaległości podatkowe danego podmiotu nie obciążają. W efekcie, z uwagi na to, że postanowienie odmawiające wydania zaświadczenia nie wypowiada się o zaległościach podatkowych zbywcy, nie wynikają z niego także żadne wartości, w relacji do których ograniczyć można by odpowiedzialność osoby trzeciej na podstawie art. 112 § 6 i art. 112 § 7 Ordynacji podatkowej. Dalej NSA stwierdził, odwołując się do wykładni językowej, systemowej i celowościowej art. 112 Ordynacji podatkowej, że odpowiedzialność podatkowa nabywcy przedmiotów wymienionych w art. 112 Ordynacji obejmuje związane z nimi zaległości podatkowe zbywcy, nie zaś jego poprzedników prawnych, za które nabywca nie odpowiada. W tym stanie rzeczy obciążenie podatnika odpowiedzialnością za zaległości poprzedników prawnych zbywcy było w stanie rozpatrywanej sprawy niezasadne.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następujące tezy:
„1. Wydanie i treść postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia, o którym mowa w art. 306c Ordynacji podatkowej, nie mają wpływu na zakres odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej z art. 112 wymienionej ustawy.
2.  Odpowiedzialność podatkowa nabywcy przedmiotów wymienionych w art. 112 Ordynacji podatkowej obejmuje związane z nimi zaległości podatkowe zbywcy, nie zaś jego poprzedników prawnych, za które nabywca nie odpowiada.”

Komentarz
Z prezentowanego wyroku można wyprowadzić dwa zasadnicze wnioski. Po pierwsze, nabywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części przed dokonaniem nabycia powinni zadbać o to, aby uzyskać od właściwego organu podatkowego zaświadczenie, o którym mowa w art. 306g Ordynacji podatkowej, potwierdzające stan zaległości podatkowych zbywcy. Jeżeli uzyskają takie zaświadczenie, to zgodnie z art. 112 § 6 Ordynacji podatkowej po nabyciu mogą odpowiadać tylko za te zaległości, które zostały wymienione w zaświadczeniu. Należy przy tym pamiętać, na co zwrócił uwagę NSA, że odmowa wydania zaświadczenia przez organ, np. z uwagi na nie posiadanie stosownych danych, nie zwalnia nabywców z powyższej odpowiedzialności. Brak wydania zaświadczenia nie oznacza bowiem, że zbywca nie posiada zaległości podatkowych. Jeżeli zatem organ odmówi wydania stosownego zaświadczenia, nabywca powinien podjąć odpowiednie działania w celu uzyskania wiążącego oświadczenia od zbywcy co do stanu jego zaległości, względnie w treści umowy sprzedaży zawrzeć postanowienia zabezpieczające własny interes na wypadek, gdyby okazało się, że przedsiębiorstwo zbywcy posiadało zaległości, o których nabywca nie został poinformowany.

Drugim wnioskiem wynikającym z omawianego wyroku jest natomiast to, że odpowiedzialność nabywcy, o której mowa w art. 112 Ordynacji podatkowej obejmuje jedynie zaległości zbywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. W żadnym przypadku zatem nie można tej odpowiedzialności rozszerzyć na zaległości podatkowe wygenerowane przez poprzednich właścicieli.