Umorzone zaległości czynszowe należy traktować jako przychód – wyrok NSA z dnia 19 października 2012 r., sygn. akt II FSK 399/11

Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że jest właścicielem nieruchomości. Na podstawie umowy najmu wynajmuje lokale mieszkalne osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Najemcy niektórych lokali nie płacą czynszu. W rezultacie dochodzi do wypowiedzenia umowy najmu, a następnie do wytoczenia powództwa o eksmisję, jak również powództwa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu. Pomimo uwzględnienia powództwa sądowego prowadzona egzekucja okazuje się być bezskuteczna. W związku z tym podatnik podjął decyzję, aby w przyszłości nie dochodzić roszczeń i umorzyć zaległość względem najemcy, jeżeli będzie posiadał wiedzę o jego złej sytuacji finansowej. W tej sytuacji podatnik zapytał, czy po umorzeniu zaległości względem najemcy (byłego najemcy) powstaje obowiązek podatkowy, tj. czy mamy do czynienia z dochodem, o którym mowa w art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f.1 W ocenie podatnika opisane zdarzenie nie rodzi obowiązku podatkowego po stronie najemcy (byłego najemcy).

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Stwierdził, że korzyści jakie osiągnie najemca (dłużnik) z tytułu umorzenia zaległości z tytułu należności czynszowych będą stanowić dla niego realne przysporzenie majątkowe podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W tej sytuacji – zdaniem Ministra Finansów – umorzenie zobowiązania prowadzi do powstania przychodu po stronie najemcy. W efekcie zwolnienia dłużnika z całości lub części długu następuje u niego trwały przyrost majątku. Umorzenie zobowiązania oznacza zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego, skutkiem czego jest wystąpienie po stronie dłużnika określonej korzyści.

WSA w Gliwicach oraz NSA potwierdziły pogląd zaprezentowany przez organ. NSA zwrócił uwagę na ustanowioną w art. 9 ust. 1 u.p.d.o.f. zasadę powszechności opodatkowania wszelkich dochodów, co podkreślone zostało w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f. Przepis ten wprowadza mianowicie kategorię przychodów z innych źródeł. Ich przykładową listę zawiera z kolei art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. Stanowi on, że należą do nich m.in. inne nieodpłatne świadczenia. Pojęcie nieodpłatnego świadczenia obejmuje natomiast wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Z „nieodpłatnym świadczeniem” będziemy zatem mieli do czynienia w tych przypadkach, w których otrzymujący odnosi określoną korzyść pod tytułem darmym, co oznacza, że nie świadczy nic w zamian ani obecnie, ani też w przyszłości. W konsekwencji, umorzenie przez podatnika zaległości względem najemcy stanowi dla tego ostatniego przysporzenie skutkujące powstaniem przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. ze źródła wymienionego w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. Nie jest przy tym istotne z jakiego powodu doszło do umorzenia powyższych zaległości. Innymi słowy nie jest istotne, czy u podstaw uzyskanego nieodpłatnego świadczenia leży decyzja podatnika o niedochodzeniu należnych mu kwot, czy też o odstąpieniu od dalszej windykacji długu wskutek umorzenia egzekucji jako bezskutecznej. Zasadnicze znaczenie ma bowiem to, że w następstwie takich zdarzeń najemca zostaje zwolniony z obowiązku spłaty należności.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Umorzenie przez podatnika zaległości względem najemcy stanowi dla tego ostatniego przysporzenie skutkujące powstaniem przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. ze źródła wymienionego w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f.”

Komentarz
Na gruncie przepisów o podatku dochodowym świadczenia w postaci umorzenia zaległości finansowych są jednolicie kwalifikowane jako prowadzące do powstania przychodu podatkowego po stronie podmiotu, którego zobowiązania są umarzane. Taka sytuacja powoduje bowiem po stronie dłużnika zmniejszenie jego zobowiązań i uznawana jest za nieodpłatne świadczenie (np. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 18 stycznia 2012 roku, sygn. akt I SA/Gd 1249/11, wyrok NSA z dnia 26 stycznia 2011 roku, sygn. akt II FSK 1672/09).

Prezentowany wyrok NSA potwierdza powyższą linię orzeczniczą. W konsekwencji, osoby które uzyskują korzyści w postaci umorzenia ich zaległości finansowych powinny uwzględnić wartość takich świadczeń (wysokość umorzonych kwot) w przychodach osiąganych w danym roku podatkowym.

\"\"

\"\"
1) ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.)

Dodaj komentarz