Prawo krajowe a prawo unijne

O ile przed wejściem do UE krajowy prawodawca miał w zasadzie pełną swobodę określania przepisów podatkowych (ograniczoną jedynie Konstytucją), to po wejściu do UE swoboda ta została bardzo poważnie ograniczona. Trzeba bowiem pamiętać, iż przepisy krajowe wszystkich państw członkowskich muszą być zgodne z zasadami określonymi w dyrektywach. Dyrektywa wiąże każde który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, formy i środków.

Prawo unijne posiada charakter nadrzędny nad przepisami krajowymi. Trzeba bowiem mieć na uwadze, iż zgodnie z art. 91 Konstytucji RP ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Natomiast na mocy art. 91 ust. 2 Konstytucji umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 11 maja 2005 r. (sygn. akt K 18/04) orzekł, iż                 „Zagwarantowane w art. 91 ust. 2 Konstytucji pierwszeństwo stosowania umów międzynarodowych, ratyfikowanych na podstawie upoważnienia ustawowego lub podjętego w trybie ogólnokrajowego referendum upoważniającego (zgodnie z art. 90 ust.  3), w tym: umów o przekazaniu kompetencji „w niektórych sprawach” – przed postanowieniami ustaw niedających się współstosować – nie prowadzi wprost (i to w żadnym zakresie) do uznania analogicznego pierwszeństwa tychże umów przed postanowieniami Konstytucji. Konstytucja pozostaje zatem – z racji swej szczególnej mocy – „prawem najwyższym Rzeczypospolitej Polskiej” w stosunku do wszystkich wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych. Dotyczy to także ratyfikowanych umów międzynarodowych o przekazaniu kompetencji „w niektórych sprawach”. Z racji wynikającej z art. 8 ust.  1 Konstytucji nadrzędności mocy prawnej korzysta ona na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z pierwszeństwa obowiązywania i stosowania.

Jednocześnie w wyroku z dnia 28 października 2010 r. Sąd Najwyższy (sygn,. akt II UK 109/10) wskazał, że obowiązek interpretowania prawa krajowego w zgodzie z prawem międzynarodowym nie ma charakteru bezwzględnego. Przede wszystkim nie może doprowadzić do wykładni contra legem.

Dodaj komentarz