Co do zasady, kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę3. Z uwagi na literalne brzmienie tego przepisu, istnieje wątpliwość interpretacyjna czy do czasu trwania kontroli, należy uwzględniać tylko i wyłącznie czynności wykonywane przez organ kontroli skarbowej u kontrolowanego (a więc co do zasady w ramach kontroli podatkowej) czy także inne czynności kontrolne, podejmowane przez organy kontroli skarbowej, podczas których obecność w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu faktycznego wykonywania działalności nie jest konieczna.
Należy pamiętać, że jeżeli działalność gospodarcza przedsiębiorcy jest już objęta kontrolą innego organu, organ kontroli zobowiązany jest do odstąpienia od podjęcia czynności kontrolnych. Organ ma natomiast prawo do ustalenia z przedsiębiorcą innego terminu przeprowadzenia kontroli.
Czas trwania kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy
Zasadą jest, że czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli prowadzonych w jednym roku kalendarzowym nie może u przedsiębiorcy przekroczyć określonych w art. 83 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej terminów z zastrzeżeniem wyjątków4.
Terminy czasu trwania kontroli uzależnione są od wielkości przedsiębiorcy i wynoszą odpowiednio:
(i) w odniesieniu do miroprzesiębiorców- 12 dni roboczych;
(ii) w odniesieniu do małych przedsiębiorców- 18 dni roboczych;
(iii) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców- 24 dni robocze;
(iv) w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców- 48 dni roboczych.
Przedłużenie czasu trwania kontroli
Przedłużenie czasu trwania kontroli jest możliwe jedynie z przyczyn niezależnych od organu kontroli i wymaga uzasadnienia na piśmie. Uzasadnienie doręcza się przedsiębiorcy i wpisuje do książki kontroli przed podjęciem dalszych czynności kontrolnych.
Przedłużenie czasu trwania kontroli możliwe jest również w przypadku, gdy w toku kontroli zostanie ujawnione zaniżenie zobowiązania podatkowego lub zawyżenie straty w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego zobowiązania podatkowego lub straty, albo w przypadku ujawnienia faktu niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku. Organ kontroli w takim przypadku zawiadamia kontrolowanego o ujawnionych okolicznościach, o których mowa powyżej, jednocześnie wskazując zgromadzony w tym zakresie materiał dowodowy. Uzasadnienie przedłużenia czasu trwania kontroli umieszcza się w książce kontroli i protokole kontroli. Przedłużenie czasu trwania kontroli w takich przypadkach, nie może spowodować przekroczenia odpowiednio dwukrotności czasu określonego dla danego przedsiębiorcy w art. 83 ust 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Dodatkowo, jeżeli wyniki kontroli wykazały rażące naruszenie przepisów prawa przez przedsiębiorcę, organ kontroli może przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym w danym roku kalendarzowym, a czas jej trwania nie może przekraczać 7 dni. Czasu trwania powtórnej kontroli nie wlicza się do limitów trwania kontroli określonego dla danego przedsiębiorcy w art. 83 ust 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
W przypadku przekroczenia limitu czasu kontroli przedsiębiorca ma prawo skorzystać z instytucji sprzeciwu wobec podejmowania dalszych działań kontrolnych.
Książka kontroli
Przedsiębiorca ma obowiązek prowadzenia książki kontroli i przechowywania w swojej siedzibie upoważnień i protokołów kontroli5. Książka kontroli może mieć formę zbioru dokumentów.
Co do zasady, wpisów w książce kontroli dokonuje organ kontroli. W książce kontroli powinny zostać umieszczone wpisy faktycznego czasu trwania kontroli. Dla przedsiębiorcy prowadzenie książki kontroli powinno być podstawą do weryfikacji (zwłaszcza czasu) przeprowadzanych kontroli w danym roku.
Zgodnie natomiast z art. 81 ust 1a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, od marca 2009 r., książka kontroli może być również prowadzona w formie elektronicznej. Przedsiębiorca, który prowadzi książkę kontroli w formie elektronicznej, sam dokonuje wpisów oraz aktualizacji danych zawartych w książce kontroli. Domniemywa się, że dane zawarte w książce kontroli prowadzonej w formie elektronicznej znajdują potwierdzenie w dokumentach przechowywanych przez przedsiębiorcę.
Nie istnieje obowiązujący wzór książki kontroli, mniej jednak wpisy powinny obejmować:
1) oznaczenie organu kontroli;
2) oznaczenie upoważnienia do kontroli;
3) zakres przedmiotowy przeprowadzonej kontroli;
4) daty podjęcia i zakończenia kontroli;
5) zalecenia pokontrolne oraz określenie zastosowanych środków pokontrolnych;
6) uzasadnienie braku zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia
kontroli;
9) uzasadnienie przedłużenia czasu trwania kontroli;
10) uzasadnienie czasu trwania przerwy.
![\"\"](\"/u_files/kreska.jpg\")
2) Zasada jednej kontroli nie dotyczy jednak następujących sytuacji:
1) ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej;
2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
3) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego;
5) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu;
6) przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej;
7) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym.
4) ograniczeń czasu trwania kontroli nie stosuje się, gdy:
1) ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej;
2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
3) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego;
5) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu;
6) przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej;
7) kontrola dotyczy podmiotów, którym na mocy odrębnych przepisów właściwy organ wydał decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi – w zakresie związanym z wykonaniem tej decyzji;
8) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym.
5) Art. 81 ustawy sdg
