W praktyce obrotu gospodarczego zdarza się, że towary zostają wysłane omyłkowo do przedsiębiorcy, który nie składał na nie zamówienia. W pierwszej kolejności warto zastanowić się nad możliwościami wyjścia z takich sytuacji leżącymi po stronie polskiego odbiorcy. W zależności od tego czy pomiędzy odbiorcą a eksporterem istnieją kontakty handlowe możliwe są różne warianty wyjścia z impasu w przedstawionym scenariuszu. W każdym z przypadków odbiorca nie ma natomiast obowiązku przyjęcia towarów, czynności podejmowane w takiej sytuacji przez organ celny nie wpływają również na dokonanie przez polskiego przedsiębiorcę – potwierdzenia odbioru przesyłki. Oczywiście w sytuacji, w której otrzymaliśmy niezamówione towary a utrzymujemy stała współpracę z danym dostawcą – możemy porozumieć się w sprawie zwrotu (bez ponoszenia kosztów transportu) lub ewentualnego zakupu omyłkowo wysłanych towarów (np. z rabatem).
Natomiast w przypadku, gdy odbiorca, którego organy celne informują o czasowym składowaniu wysłanych do niego towarów, nie zamierza dokonywać jakichkolwiek czynności w stosunku do tych towarów, ponieważ nie wie od kogo one pochodzą i nie składał ich zamówienia – zastosowanie znajdują stosowne przepisy celne.
Towary niewspólnotowe (np. z Chin) pozostają pod dozorem celnym tak długo jak jest to niezbędne do określenia ich statusu celnego lub jego zmiany (art. 37 WKC). Towary te przedstawione organom celnym otrzymują dopuszczalne dla nich przeznaczenie celne np.:
– dopuszczenie do obrotu;
– zniszczenie;
– zrzeczenie się na rzecz Skarbu Państwa.
W przedstawionym przypadku towary zostałyby objęte deklarację skróconą (art. 36a WKC). Wówczas zgodnie z art. 49 WKC formalności niezbędne do nadania towarom przeznaczenia celnego muszą zostać dokonane w terminie 45 dni od daty złożenia deklaracji skróconej (wskazany termin dotyczy towarów przewożonych drogą morską). Wobec towarów, dla których formalności niezbędne do nadania im przeznaczenia celnego nie zostały dokonane w powyższym terminie, organy celne podejmują bezzwłocznie wszelkie niezbędne działania, łącznie ze sprzedażą towarów, w celu uregulowania ich sytuacji (art. 53 WKC).
Na podstawie art. 182 WKC towary niewspólnotowe mogą:
– zostać powrotnie wywiezione poza obszar celny Wspólnoty;
– zostać zniszczone;
– stać się przedmiotem zrzeczenia na rzecz Skarbu Państwa, o ile taka możliwość została przewidziana w przepisach krajowych.
Zrzeczenia dokonuje się zgodnie z przepisami krajowymi. Zniszczenie lub zrzeczenie nie pociąga za sobą żadnych kosztów dla Skarbu Państwa. Kwestia dotycząca ewentualnej sprzedaży lub zniszczenia towarów po upływie terminu na nadanie przeznaczenia celnego została uregulowana w przepisach ustawy Prawo Celne. Warto wskazać, że zrzeczenie wymaga działania osoby trzeciej tj. właściciela towarów np. odbiorcy. Natomiast sprzedaż lub zniszczenie mogą zostać dokonane bezpośrednio przez organ celny. Zgodnie bowiem z art. 30 ust. 1 Prawa Celnego jeżeli na podstawie przepisów WKC organ celny jest obowiązany podjąć działania zmierzające do uregulowania sytuacji towaru, może dokonać jego zajęcia. Zajęcie towaru może być dokonane bez względu na prawa osób trzecich i z pierwszeństwem przed wszystkimi obciążeniami i przywilejami. Zajęcie towaru następuje w drodze postanowienia, które może być w każdym czasie uchylone lub zmienione. Przysługuje na nie również zażalenie. W sprawach o zajęcie towaru, w zakresie nieuregulowanym w Prawie Celnym, stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dotyczące zajęcia ruchomości.