Podstawą opodatkowania dla budowli jest co do zasady jej wartość początkowa (a więc wartość ustalana dla potrzeb amortyzacji w podatkach dochodowych) ustalona na dzień 1 stycznia danego roku podatkowego, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne. W praktyce oznacza to, że jeśli budowla przez cały okres amortyzacji nie była modernizowana lub w inny sposób nie uległa zmianie jej wartość początkowa, to dla potrzeb podatku od nieruchomości podstawa opodatkowania dla każdego roku podatkowego jest zawsze taka sama. Jeśli zatem wartość początkowa drogi (a więc budowli w rozumieniu uplok) wynosi np. 1 mln złotych, to podstawa opodatkowania dla drogi wynosi 1 mln złotych, bez względu na wartość odpisów amortyzacyjnych dokonanych przez przedsiębiorcę. W przypadku zaś budowli całkowicie zamortyzowanych  podstawą opodatkowania nadal pozostaje wartość początkowa, z tym że jest to wartość początkowa z roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego – w praktyce będzie to zatem ciągle ta sama wartość.

Należy pamiętać, że w przypadku budowli amortyzowanych dokumentem podstawowym przy ustalaniu podstawy opodatkowania jest ewidencja środków trwałych, która zawiera informacje o wartości początkowej (często nazywanej w rejestrze środków trwałych „wartością księgową brutto”). Z powyższego wynika zatem, że podatnik nie może przy ustalaniu podstawy opodatkowania szacować wartości budowli czy też jako podstawę opodatkowania podawać jej wartości rynkowej – niepoprawne w tym względzie jest zatem bazowanie na przykład na operatach szacunkowych (dokumenty te mogą być jedynie podstawą np. do ujawnienia środka trwałego, jeśli w ewidencji środków trwałych dotychczas dana budowla nie została ujęta lub też jeśli wartość budowli wliczona została do wartości innego obiektu, np. budynku).

Gdy podatnik nie dokonuje odpisów amortyzacyjnych od  posiadanych budowli (uwaga: nie należy mylić tego z okolicznością, gdy budowla została już zamortyzowana) podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa określona na dzień powstania obowiązku podatkowego.

W przypadku ustalania podstawy opodatkowania warte uwagi jest także zagadnienie związane ze zmianą wartości budowli (zarówno jej zmniejszenie jak i zwiększenie) w ciągu roku podatkowego. Z uwagi na nieprecyzyjne zapisy w uplok brak jest jasności, czy zmiana wartości budowli w ciągu roku wiąże się z obowiązkiem zmiany podstawy opodatkowania w tym samym roku podatkowym. Organy podatkowe (w tym także Minister Finansów) stoją na stanowisku, że zmiana wartości budowli w ciągu roku podatkowego nie wiąże się z obowiązkiem korygowania deklaracji podatkowej za ten rok podatkowy. Nową podstawę opodatkowania ustala się zatem od następnego roku podatkowego po roku, w którym wartość budowli uległa zmianie. Stanowisko organów podatkowych nie wynika jednak jasno z przepisów prawa aczkolwiek jest korzystne dla podatników (w zakresie w jakim dotyczy zwiększenia wartości budowli w ciągu roku podatkowego).

Stawka podatku

W przypadku budowli uplok określił procentową stawkę podatku (tj. procent od wartości budowli). Choć powszechnie przyjmuje się, że stawka ta wynosi 2% należy pamiętać, że jest to maksymalna stawka podatku jaką może określić rada gminy. Stawka ta może zatem wynieść mniej niż 2%. Co ważne, podobnie jak w przypadku stawek podatku dla budynków i gruntów, rada gminy może zróżnicować wysokość stawki dla budowli uwzględniając w szczególności lokalizację, sposób wykorzystywania, rodzaj zabudowy, stan techniczny itp. Niektóre gminy korzystają z tego uprawnienia różnicując wysokość stawek dla różnych rodzajów budowli (np. ustalając niższą stawkę podatku od budowli służących ochronie zdrowia itp.).

Obowiązek podatkowy

a) powstanie

Podobnie jak w przypadku budynków obowiązek podatkowy dla budowli powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona lub, w którym rozpoczęto użytkowanie budowli lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem. Należy pamiętać, że o rozpoczęciu użytkowania nie decyduje to czy została wydana decyzja o pozwoleniu na użytkowanie. Istotne jest jedynie faktyczne rozpoczęcie użytkowania budowli (np. parkowanie samochodów na nowo powstałym parkingu itp.).

Warto podkreślić, że powyżej opisany sposób powstawania obowiązku podatkowego dotyczy jedynie tych budowli, które zostały przez podatnika wybudowane. Jeśli zatem podatnik nabył budowlę (np. nabywając grunt, na którym znajduje się droga) to zastosowanie znajduje ogólna reguła powstawania obowiązku podatkowego, tj. że obowiązek podatkowy powstaje od następnego miesiąca po miesiącu nabycia takiej budowli.

b) wygaśnięcie

Przepis dotyczący wygaśnięcia obowiązku podatkowego jest wspólny dla gruntów, budynków i budowli. Obowiązek podatkowy wygasa z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek. Dla budowli okolicznością powodującą wygaśnięcie obowiązku podatkowego będzie całkowita likwidacja budowli (np. całkowita rozbiórka placu itp.).
W przypadku wygaśnięcia obowiązku podatkowego w ciągu roku podatnik będzie zatem zobowiązany do skorygowania deklaracji na podatek od nieruchomości.