Zasada nieograniczonego i ograniczonego obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych

Z kolei na podstawie art. 3 ust. 2a ww. ustawy, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Polski rezydent w rozumieniu ustawy o PIT
Jednocześnie w myśl art. 3 ust. 1a PDOF za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Należy w związku z tym zauważyć, że nieograniczony obowiązek podatkowy oparty jest na zasadzie rezydencji. Opodatkowaniu (od sumy wszystkich dochodów) podlegają bowiem wszelkie podmioty, które mają miejsce zamieszkania w Polsce. Jednakże w stanie prawnym sprzed dnia 1 stycznia 2007 r. przepisy PDOF nie zawierały definicji miejsca zamieszkania, stąd też istniała konieczność, zgodnie z przyjętymi regułami wykładni prawa, odwołania się do kryteriów określonych w prawie cywilnym. W myśl art. 25 Kodeksu cywilnego miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Zamieszkanie jest prawną kwalifikacją określonego stosunku danej osoby do miejsca, na którą składają się dwa elementy: przebywanie w sensie fizycznym w określonej miejscowości (corpus) oraz wola, zamiar stałego pobytu (animus). Oba te elementy muszą występować łącznie. Przy ustalaniu zamiaru nie można poprzestawać tylko na oświadczeniach zainteresowanej osoby, ponieważ przez, termin „zamiar” należy pojmować nie wolę wewnętrzną, ale wolę dającą się określić na podstawie obiektywnych możliwych do stwierdzenia okoliczności. Subiektywność przesłanki „zamiaru stałego pobytu” nie oznacza, że jej istnienie wyraża się jedynie poprzez oświadczenie zainteresowanej osoby i nie może być oceniane w oparciu o obiektywnie dające się zaobserwować i wskazać zachowania tej osoby. Sam zamiar stałego pobytu w danej miejscowości nie stanowi zatem o zamieszkaniu, lecz musi być połączony z przebywaniem w danej miejscowości, i to z takim przebywaniem, które ma cechy założenia tam ośrodka swoich osobistych i majątkowych interesów.

Dodatkowo na uwadze należy mieć, że na mocy art. 3 ust. 2b ustawy o PIT za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) z:

1) pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
2) działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
3) działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
4) położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.

Trzeba jednak zaznaczyć, że nie można na gruncie PDOF pojęcia „dochody osiągane” utożsamiać z pojęciem „dochody wypłacane, pochodzące, otrzymywane z terytorium Polski”. Pod pojęciem „terytorium, z którym wiąże się osiąganie dochodów” należy rozumieć miejsce, gdzie dokonują się czynności lub położone są nieruchomości (źródło), które generują dochód i są jego przyczyną sprawczą. Czynnością taką nie jest wypłata pieniędzy, wypłata jest elementem finalnym całego procesu osiągania dochodu.

Opodatkowanie nierezydentów
Z kolei w przypadku osób fizycznych nie będących polskimi rezydentami podatkowymi, a jednocześnie osiągającymi przychody na terenie Polski opodatkowaniu będą podlegały jedynie dochody wymienione w art. 29 PDOF. Do tychże przychodów należą:

1) przychody z działalności wykonywanej osobiście,
2) przychody z odsetek, innych niż wymienione w art. 30a ust. 1;
3) przychody z praw autorskich lub praw pokrewnych;
4) przychody z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych;
5) przychody ze sprzedaży praw wymienionych w pkt 3 i 4;
6) przychody z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego;
7) przychody z użytkowania lub prawa do użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego, a także środka transportu;
8) przychody za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how);
9) przychody z opłat za usługi w zakresie działalności widowiskowej, rozrywkowej lub sportowej, wykonywanej przez osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą, a organizowanej za pośrednictwem osób fizycznych lub osób prawnych prowadzących działalność w zakresie imprez artystycznych, rozrywkowych lub sportowych na terytorium Polski;
10) przychody z tytułu należnych opłat za wywóz ładunków i pasażerów przyjętych do przewozu w portach polskich przez zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej, z wyjątkiem ładunków i pasażerów tranzytowych;
11) przychody uzyskane na terytorium Polski przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej;
12) przychody z tytułu świadczeń doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze.

Niezależnie od spełnienia przesłanek zawartych w art. 29 ust. 1 (uzyskiwanie przychodu na terytorium Polski przez osobę o ograniczonym obowiązku podatkowym z wymienionych w artykule świadczeń), nie dojdzie do opodatkowania na tej podstawie, jeśli podatnik uzyskuje przychody ze źródeł wymienionych w pkt 1-5 z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej poprzez położony na terytorium Polski zagraniczny zakład. Opodatkowanie ryczałtowe nie znajdzie zastosowania, o ile podatnik dysponuje zaświadczeniem o istnieniu zagranicznego zakładu, wydanym przez właściwy organ podatkowy państwa, w którym ma on miejsce zamieszkania, albo przez właściwy organ podatkowy państwa, w którym ten zagraniczny zakład jest położony. Wówczas osiągnięte przychody będą opodatkowane na zasadach przewidzianych dla opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej lub z działalności wykonywanej osobiście.
Kiedy trzeba pobrać podatek u źródła?
W tym miejscu zaznaczyć należy, że podatek pobierany od dochodów określonych w art. 29 ust. 1 PDOF oblicza się w formie ryczałtu od przychodu, tym samym nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodu. Zryczałtowany podatek, zwany potocznie „podatkiem u źródła” lub WHT (z ang. witholding tax) pobierany jest za pośrednictwem płatników, o ile przedmiotowe dochody pochodzą od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej. Stosownie bowiem do treści art. 41 ust. 4 oraz art. 42 ust. 1 ustawy o PIT płatnik jest zobligowany do pobierania zryczałtowanego podatku od dokonywanych wypłat i przekazywania go w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zryczałtowany podatek na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności.
W opisywanym przypadku płatnicy są zobligowani do przesłania w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, podatnikom oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi w sprawach opodatkowania osób zagranicznych – imienne informacje o wysokości przychodu, sporządzone według ustalonego wzoru (IFT-1R), również gdy płatnik w roku podatkowym sporządzał i przekazywał takie informacje na wniosek podatnika.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że przepisy ustawy o PIT należy stosować z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczypospolita Polska i państwo, którego rezydencję podatkową posiada podatnik uzyskujący dochody określone w art. 29 PDOF. Warunkiem niezbędnym do zastosowania umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub zwolnienia z podatku u źródła jest posiadanie przez płatnika, czyli polskiego podatnika dokonującego wypłaty, certyfikatu rezydencji podmiotu, na rzecz którego wypłata jest dokonywana, czyli podatnika „podatku u źródła”.

Dodaj komentarz