Od 1 stycznia 2009 r. deklaracje kwartalne może składać każdy podatnik pod warunkiem, że zawiadomi o tym naczelnika urzędu skarbowego. Pisemne zawiadomienie należy złożyć do 25 dnia drugiego miesiąca kwartału, za który po raz pierwszy zostanie złożona deklaracja kwartalna. Jeśli podatnik dopiero rozpoczyna działalność, zawiadomienie należy złożyć do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęto wykonywanie działalności. Podatnik może zrezygnować ze składania deklaracji kwartalnych po upływie 4 kwartałów, zawiadamiając uprzednio naczelnika urzędu skarbowego.
Możliwość składania kwartalnych deklaracji nie oznacza jednak, że podatnik jest uprawniony do kwartalnego wpłacania należnego podatku. Podatnicy, którzy wybiorą deklaracje kwartalne mają obowiązek wpłaty zaliczek za pierwszy i drugi miesiąc kwartału w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania wynikającego z deklaracji złożonej za poprzedni kwartał. Zaliczka powinna być wpłacona do 25 dnia następnego miesiąca. Kwota wpłaconych zaliczek pomniejsza podatek podlegający wpłacie do urzędu skarbowego w ostatnim miesiącu kwartału. Zasady wpłaty zaliczki obrazuje następujący przykład:
Podatnik w deklaracji za pierwszy kwartał wykazał kwotę zobowiązania podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego w wysokości – 100 000 zł
Za kwiecień i maj, zgodnie z przedstawionymi regulacjami jest zobowiązany do wpłaty zaliczek w wysokości 33 333 zł. (odpowiednio w terminie do 25 maja i 25 czerwca) Suma zaliczek za kwiecień i maj (66 666 zł.) pomniejsza kwotę zobowiązania do wpłaty za czerwiec (wpłacane do 25 lipca).
Szczególne zasady obowiązują podatników, którzy w danym kwartale rozpoczynają działalność gospodarczą lub przekroczą próg uprawniający do zastosowania uproszczeń dla małych podatników – obowiązek wpłaty zaliczek dla takich podatników powstaje w kwartale następującym po kwartale, w którym rozpoczęto wykonywanie działalności gospodarczej lub przekroczono próg 1 200 000 euro.
Szczególne zasady znajdą również zastosowanie do podatników, którzy przechodzą z rozliczenia miesięcznego na kwartalne. Podatnicy ci zaliczki wpłacają w wysokości zobowiązania podatkowego za pierwszy miesiąc poprzedniego kwartału (zaliczka za pierwszy miesiąc danego kwartału) oraz w wysokości zobowiązania podatkowego za drugi miesiąc poprzedniego kwartału (zaliczka za drugi miesiąc drugiego kwartału). Zastosowanie tych rozwiązań w praktyce obrazuje poniższy przykład:
[page_break]Podatnik zdecydował się na rozliczenie kwartalne w drugim kwartale 2009 r. W styczniu 2009 r. wykazał zobowiązanie do wpłaty w kwocie 6 000 zł, w lutym 2009 r. wykazał zobowiązanie do wpłaty w kwocie 13 000 zł. Oznacza to, że za kwiecień 2009 r. powinien wpłacić zaliczkę w wysokości 6 000 zł, a za maj zaliczkę w wysokości 13 000 zł. Wpłacone zaliczki pomniejszą wysokość zobowiązania podatkowego wpłacanego do urzędu skarbowego za drugi kwartał 2009 r.
Ustawodawca przewidział również możliwość wpłaty zaliczek w wysokości faktycznego rozliczenia za dany miesiąc przy jednoczesnym stosowaniu metody składania deklaracji kwartalnych. Aby skorzystać z tego prawa należy pisemnie zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego przed wpłatą zaliczki za pierwszy miesiąc kwartału, nie późnej niż z upływem terminu zapłaty. Po upływie dwóch kwartałów można zrezygnować z tej metody wpłaty zaliczek. W tym przypadku może powstać pewna wątpliwość. Przepis ustawy jednoznacznie odnosi się do wpłaty zaliczek. Biorąc pod uwagę jego literalne brzmienie w sytuacji gdy w danym miesiącu nie wystąpiłaby kwota do zapłaty (np. z uwagi na nadwyżkę podatku naliczonego), podatnik nie byłby uprawniony do wyboru tej formy rozliczania zaliczek. W takiej sytuacji, mimo faktycznego braku kwoty do zapłaty wynikającej z rozliczenia danego miesiąca, podatnik musiałby wpłacić zaliczkę w wysokości 1/3 zobowiązania za poprzedni kwartał. Najbliższe kilka miesięcy pokaże jaka będzie praktyka organów podatkowych w tym zakresie.
W przypadku gdy zobowiązanie za poprzedni kwartał jest zerowe (tzn. podatek naliczony jest równy podatkowi należnemu lub wystąpiła nadwyżka podatku naliczonego) podatnik nie ma obowiązku wpłacać zaliczek za kolejne dwa miesiąca w następnym kwartale.
W przypadku gdy suma wpłaconych zaliczek za dwa miesiące kwartału przewyższa kwotę zobowiązania za dany miesiąc, powstaje nadpłata w rozumieniu art. 72 Ordynacji podatkowej. W takiej sytuacji podatnik może złożyć wniosek o zwrot nadpłaty lub zawnioskować o jej zaliczenie na poczet zaliczek za przyszły kwartał. Zwrot nadpłaty powinien nastąpić w ciągu 30 dni od daty złożenia deklaracji kwartalnej, w której wykazano tą nadpłatę.
Dla podatników, którzy wybiorą nową metodę rozliczania VAT, przewidziano nowy formularz VAT-7D. W stosunku do dotychczas obowiązujących deklaracji VAT-7 różnica polega na dodaniu dodatkowych pól, związanych z rozliczeniem wpłacanych zaliczek.
Czy zmiany są korzystne dla każdego?
[page_break]Na pierwszy rzut oka przepisy dotyczące nowych zasad rozliczania VAT wydają się dość skomplikowane. Jednakże w praktyce sprowadzają się one do dwóch prostych zasad: (i) składania raz na kwartał deklaracji VAT-7D i (ii) obowiązku wpłaty zaliczki za dwa pierwsze miesiące kwartału. Takie rozwiązanie na pewno nie jest korzystne dla wszystkich podatników. Wybór tej formy rozliczenia na pewno nie jest korzystny dla podatników, którzy ubiegają się o częste zwroty nadwyżki podatku na rachunek bankowy (np. podatnicy dokonujący głównie sprzedaży opodatkowanej stawką 0%) – w ich przypadku wybór kwartalnej formy rozliczenia będzie skutkował utratą prawa do ubiegania się o zwrot nadwyżki w każdym miesiącu – wniosek o zwrot nadwyżki podatku naliczonego będzie mógł być złożony jedynie raz na kwartał a nie raz w miesiącu jak w przypadku standardowego rozliczenia. Również podatnicy prowadzący działalność, w której przychody i koszty znacznie wahają się w poszczególnych miesiącach powinni poważnie zastanowić się zanim wybiorą kwartalną metodę rozliczeń. W ich przypadku w sytuacji gdy w jednym kwartale wystąpi znaczne zobowiązanie podatkowe do zapłaty, a w początkowych miesiącach kolejnego kwartału sprzedaż będzie dużo niższa lub zakupy dużo wyższe, może okazać się, że wpłacane zaliczki (obliczone na podstawie danych za poprzedni kwartał) będą znacznie przewyższać kwotę, która byłaby wpłacana w rozliczeniu miesięcznym, gdyby podatnik składał standardowe deklaracje VAT-7 (w takiej sytuacji podatnicy mogą jednak skorzystać z możliwości wpłaty zaliczek w wysokości faktycznego zobowiązania za dany miesiąc). Zmiany mogą być korzystne dla podatników, którzy obserwują stałą tendencję wzrostu sprzedaży – w takiej sytuacji zaliczki wpłacane na podstawie rozliczenia za poprzedni kwartał mogą być niższe niż faktyczne zobowiązanie za dany miesiąc (sytuacja ulegnie jednak odwróceniu gdy sprzedaż nagle spadnie). Podatnicy powinni indywidualnie rozważyć i podjąć decyzję czy w ich konkretnym przypadku rozliczenie na bazie kwartalnej jest opłacalne.
