Od 1 stycznia 2013 r. obowiązuje art. 15b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 nr 74, poz.397 ze zm. – dalej ustawa o CIT). Zasadniczym celem wprowadzenia tego przepisu było zapobieganie występowaniu zatorów płatniczych w rozliczeniach między przedsiębiorcami.

Artykuł 15b ust. 1 ustawy o CIT stanowi, że w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z faktury (rachunku), a jeżeli nie istniał obowiązek wystawienia faktury (rachunku) – kwoty wynikającej z umowy albo innego dokumentu, i nieuregulowania tej kwoty w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności, podatnik jest obowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z tych dokumentów. Jeżeli termin płatności jest dłuższy niż 60 dni, zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z dokumentów, o których mowa w ust. 1, dokonuje się z upływem 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, o ile nie została ona uregulowana w tym terminie (art. 15b ust. 2 ustawy o CIT).

Definicja uregulowania zobowiązania

Problem dla podatników związanym ze stosowaniem tych przepisów jest interpretacja pojęcia „uregulowanie”. Ustawodawca nie wprowadził bowiem jego definicji ustawowej. Oznacza to, że należy odwołać się do wykładni językowej. Zgadzają się z tym organy podatkowe. Przykładem jest interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 5 lipca 2013 r (IPTPB3/423-109/13-5/MF) w której wskazano „termin »uregulowanie«, którym posługuje się ustawodawca w powołanych powyżej przepisach jest pojęciem szerokim, obejmującym wszelkie typy rozliczeń, takich jak: gotówka, czek gotówkowy, dowód wpłaty na rachunek bankowy, polecenie przelewu, polecenie zapłaty, czek rozrachunkowy, akredytywa, weksel własny, weksel trasowany, okresowe rozliczenia saldami, rozliczenia planowe, karta płatnicza, potrącenie (kompensata). Przez termin »uregulowanie«, o którym mowa w powołanych wyżej przepisach, należy więc rozumieć każdą dopuszczalną prawnie formę efektywnego spełnienia świadczenia skutkującym wygaśnięciem zobowiązania”.

WSA w Warszawie w wyroku z 8 maja 2014 r. (III SA/Wa 2614/13) rozpatrywał sprawę, w której przedsiębiorcy zgodnie z treścią zawartej umowy dążyli do „bezgotówkowych” rozliczeń za wzajemnie wyświadczone usługi. Umowy były rozliczane w formie potrącenia lub wymiany barterowej. Zgodnie z wnioskiem o interpretację, którego dotyczy wyrok może zdarzać się sytuacje, kiedy jedna ze stron zrealizuje świadczenia na początku roku, a druga pod koniec roku, podczas gdy termin płatności ustalony jest na 14 dni od dnia wystawienia faktury. Powoduje to przekroczenie maksymalnego terminu na zapłatę należności, o którym mowa w art. 15b ust. 1 ustawy o CIT. Podatnik zapytał, czy w takich okolicznościach wystąpi obowiązek korekty kosztów. Jego zdaniem art. 15b ustawy o CIT nie ma zastosowania w przedstawionej sytuacji. To dlatego, że wolą stron umowy było rozliczanie transakcji „bezgotówkowo”. Dodatkowo przyjęta przez kontrahentów forma zapłaty w żaden sposób nie wpływa na ich płynność finansową.

Ze stanowiskiem podatnika nie zgodził się ani organ podatkowy, ani WSA w Warszawie. Sąd wskazał, że celem ustawodawcy było nie tylko uniknięcie zatorów płatniczych, lecz również doprowadzenie do sytuacji, aby podmioty gospodarcze regulowały należności wobec kontrahentów w określonych terminach, niezależnie od przyjętej formy rozliczenia. W konsekwencji barter i potrącenie należy uznać za „uregulowanie” należności w rozumieniu art. 15b ustawy o CIT.

Oznacza to, że podatnicy, którzy rozliczają się bezgotówkowo również muszą pamiętać o terminach wzajemnych rozliczeń wynikających z art. 15b ust. 1 i 2 ustawy o CIT. Z wyroku tego wynikają jednak również korzystne dla przedsiębiorców wnioski. Orzeczenie to potwierdza, że podatnik, który w odpowiednim terminie uregulował zobowiązanie nie w gotówce, ale poprzez potrącenie z przysługującą mu wierzytelnością lub wykonując usługę dla kontrahenta nie ma obowiązku korekty kosztów.

Wnioski wywiedzione przez WSA w Warszawie mają znaczenie również dla osób fizycznych, ponieważ w ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012, poz.361 ze zm.) również zawarte są regulacje mające na celu przeciwdziałanie powstawaniu zatorów płatniczych. Ich treść jest analogiczna do regulacji obowiązujących osoby prawne.

Autor:

Paweł Ciach, konsultant podatkowy w kancelarii KNDP Kolibski Nikończyk Dec i Partnerzy Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Zdał egzamin na doradcę podatkowego i obecnie oczekuje już tylko na wpis na listę osób uprawnionych do wykonywania zawodu. Z kancelarią KNDP Kolibski Nikończyk Dec i Partnerzy jest związany od 2012 r. Specjalizuje się w VAT oraz podatku akcyzowym.