Dotychczas usługi zwolnione były enumeratywnie wymienione w załączniku nr 4 do ustawy, który z kolei odwoływał się do klasyfikacji statystycznej z 1997 r. Wolą ustawodawcy, katalog usług zwolnionych został przeniesiony do treści ustawy i obecnie jest uregulowany w art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy. Zrezygnowano również z odwołania do klasyfikacji statystycznej.

Zdaniem ustawodawcy, nowelizacja została uchwalona w celu dostosowania polskich przepisów do prawa unijnego, a konkretnie dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa VAT). Stąd m.in. takie zmiany jak, odejście od klasyfikacji statystycznej bądź rezygnacja z wyłączenia ze zwolnienia usług lombardów, które nie znajdowało uzasadnienia na gruncie Dyrektywy VAT.

Zdaniem Ministerstwa Finansów, ustalając nowy zakres zwolnienia nie tylko dostosowano polskie przepisy w przedmiocie zwolnienia tzw. usług finansowych do art. 135 Dyrektywy VAT (określającego zakres dopuszczalnego zwolnienia), ale również wzięto pod uwagę orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który doprecyzował przepisy unijne.

Tymczasem, zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą ETS (m.in. orzeczenia w sprawach C-2/95 Sparekassernes Datacenter przeciwko Skatteministeriet, C-235/00 Commisioners of Customs Excise przeciwko CSC Flnancial Services Ltd., C-169/04 Abbey National plc, Inscape Investment Fund przeciwko Commissioners of Customs & Excise), ze zwolnienia przewidzianego w art. 135 Dyrektywy VAT korzystają także usługi pomocnicze do wymienionych w przepisie usług, o ile:

• stanowią odróżniającą się całość,
• są specyficzne dla transakcji zwolnionych,
• mają podstawowe znaczenie dla ich realizacji.

Podobnie w myśl art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usług wymienionych w ust. 1 pkt 7 i 37-41. Element ten, aby zgodnie z ustawą mógł korzystać ze zwolnienia, powinien sam stanowić odrębną całość i być właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej.

W kolejnym przepisie, w art. 43 ust. 14, ustawodawca wyłączył ze zwolnienia z opodatkowania usługi stanowiące element usługi pośrednictwa usług wymienionych w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

O ile przepis rozszerzający zakres zwolnienia na tzw. usługi pomocnicze stanowi implementację przepisów prawa unijnego, z uwzględnieniem linii orzeczniczej ETS, o tyle kolejny przepis wyłączający ze zwolnienia usługi pomocnicze do usług pośrednictwa nie znajduje potwierdzenia w aktach prawa wspólnotowego obecnie obowiązujących.

Można jedynie domyślać się, że przepis ten został wprowadzony przez krajowego ustawodawcę w celu dostosowania polskiej ustawy do przepisów, które nie weszły jeszcze w życie bowiem podobna regulacja znalazła się w projekcie zmiany dyrektywy 2006/112/WE, który nie posiada, do czasu wejścia w życie, mocy obowiązującej. Choć znane są przypadki, kiedy sądy krajowe starały się doprecyzować stan prawny w oparciu o wykładnię projektów aktów prawa unijnego (vide m.in. wyrok WSA w Warszawie sygn. III SA/Wa 319/08), to wysiłki ustawodawcy polegające na dostosowaniu polskich przepisów do aktów wspólnotowych, które jeszcze nie weszły w życie, skutkujące ograniczeniem praw podatników (zawężeniem zakresu zwolnienia) mogą budzić wątpliwości.