Sporządzając rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym prezentujemy wszystkie koszty, które zostały poniesione w okresie objętym sprawozdaniem finansowym. Prezentujemy je oczywiście w podziale wg rodzaju: amortyzacja, usługi obce, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników, podatki i opłaty oraz pozostałe koszty rodzajowe. Zostają w rachunku zysków i strat, zatem ujęte wszystkie koszty, które spowodowały uszczuplenie zasobów jednostki (zmniejszenie korzyści ekonomicznych) w okresie sprawozdawczym, bez względu na to czy faktycznie dotyczą przychodów osiągniętych w tym czasie czy też przyczynia się do powstania przychodów w przyszłości.
Powinniśmy jednocześnie pamiętać, że jedną z najważniejszych zasad rachunkowości jest zasada współmierności przychodów i kosztów ( art. 6 ust 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości(t. jedn. Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223), która wyraźnie nakazuje przyporządkowywać koszty do okresów sprawozdawczych, w których osiągnięto przychody właśnie dzięki poniesieniu tych kosztów. To właśnie zasada współmierności przychodów i kosztów nakazuje Państwu tworzyć rozliczenia międzyokresowe zarówno bierne jak i czynne kosztów oraz rozliczać w czasie przychody. To ta zasada nakazuje nam także ujmować wartość wytworzonych i niesprzedanych w danym okresie wyrobów gotowych i produkcji niezakończoną w bilansie w pozycji „Zapasy”
W sytuacji sporządzania rachunku zysków i strat w wersji porównawczej pozycja „Przychody i zrównane z nimi – Zmiana stanu produktów” zawsze ma za zadanie uwspółmiernienie przychodów i kosztów dla okresu objętego sprawozdaniem finansowym. Niezależnie od tego czy sprawozdanie finansowe dotyczy jednostki produkcyjnej, handlowej czy usługowej, sektora prywatnego czy publicznego.
W podmiotach zajmujących się działalnością handlową albo usługową pozycję „Zmiana stanu produktów” będzie kształtowana przez dwie kategorie:
Zmianę rozliczeń międzyokresowych kosztów czynnych
Zmianę rozliczeń międzyokresowych kosztów biernych.
Pamiętać należy, że analizujemy nie stany na koniec okresu, ale różnice miedzy stanem na koniec a stanem na początek okresu objętego sprawozdaniem finansowym.
Może sama nazwa pozycji jest nieco myląca – ale przecież możemy ją zmienić np. na „Zmianę stanu rozliczeń międzyokresowych”. Nie ma przecież zgodnie z art. 47 ust 4 ustaw o rachunkowości wzoru sprawozdania finansowego – jest tylko zakres informacji, jakie powinny być w nim ujawnione.