Jest to tzw. druga ustawa deregulacyjna, bowiem pierwsza ustawa w tym zakresie została już uchwalona i weszła w życie 1 lipca 2011 r.¹ Drugi pakiet deregulacyjny zawiera m.in. modyfikację konstrukcji wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (indywidualnych i ogólnych).

Interpretacje indywidualne
Celem zmian przedstawionych przez Ministra Gospodarki w zakresie interpretacji indywidualnych było wyeliminowanie z obrotu prawnego sprzecznych interpretacji podatkowych. Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym na podstawie art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, Minister Finansów może z urzędu zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Jest to jedyne narzędzie pośredniej eliminacji sprzecznych ze sobą interpretacji podatkowych wydanych w identycznym stanie faktycznym (poza drogą sądową). W praktyce zaś bardzo często dochodzi do wydawania sprzecznych interpretacji indywidualnych, które MF następnie nie zmienia. Taki stan rzeczy zauważył Minister Gospodarki, który w swoim projekcie zaproponował zmiany w tym zakresie, polegające na wprowadzeniu możliwości występowania do Ministra Finansów o zmianę indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych w przypadku występowania w obrocie prawnym interpretacji dotyczącej tego samego stanu prawnego i faktycznego, która byłaby sprzeczna z otrzymaną uprzednio przez podatnika interpretacją, z wyłączeniem spraw rozstrzygniętych przez sąd. W uzasadnieniu MG przytacza przykład, gdzie w identycznych sprawach upoważnione organy do wydania interpretacji wydały kardynalnie różne interpretacje: „Dla przykładu można przywołać dwie interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej) i Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu). Dwie spółki przedstawiły we wniosku analogicznie sformułowane pytanie: „Czy w związku z faktem prowadzenia działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej i korzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatkowa grupa kapitałowa, w skład której będzie wchodzić wnioskodawca, będzie podatnikiem o którym mowa w art. 1a ust. 1 ww. ustawy? Na pytanie zawarte we wniosku Izba Skarbowa w Bydgoszczy odpowiedziała negatywnie, natomiast Izba Skarbowa w Katowicach odpowiedziała pozytywnie”.

W trakcie konsultacji międzyresortowych Minister Finansów negatywnie zaopiniował takie zmiany i podniósł dwa argumenty². Po pierwsze zdaniem MF „przyjęcie takiej regulacji w istocie prowadziłoby do zróżnicowania praw podatników w zakresie możliwości wystąpienia o zmianę interpretacji. Jak wynika bowiem z projektu z takiego prawa mogliby jedynie korzystać tylko ci podatnicy, którzy będą dysponowali wiedzą o wydaniu interpretacji rozbieżnej, natomiast podatnicy , którzy otrzymali interpretację w zakresie stanu faktycznego charakterystycznego tylko dla nich w zakresie którego nie występuje inna interpretacja – z tego prawa nie będą mogli skorzystać”. Po drugie, zaś MF zauważ, iż „interpretacje wydawane są w indywidualnej sprawie wnioskodawcy w zakresie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) zaprezentowanego we wniosku. W związku z tym można przewidywać, iż przesłanka istnienia sprzecznych interpretacji w tożsamym stanie faktycznym jest nieprecyzyjna i będzie stanowiła element sporny pomiędzy podatnikami a Ministrem Finansów”.

[page_break]
Minister Finansów zauważa więc problem istnienia „sprzecznych” bądź też „rozbieżnych” interpretacji w obrocie prawnym, jednak już w piśmie z dnia 18 maja 2011 r. stwierdza, iż „obecnie funkcjonujące rozwiązania pozwalają na weryfikację interpretacji indywidualnych są wystarczające dla zapewnienia jednolitości wydawanych interpretacji indywidualnych”³. Taka konstatacja MF jest jednak sprzeczna nie tylko ze rzeczywistym stanem faktycznym z jakim mają do czynienia na co dzień podatnicy, lecz jest zaprzeczeniem wcześniej zajętego przez siebie stanowiska w przytoczonym piśmie. Ostatecznie jednak MG wycofało się z wprowadzenia zmian w zakresie interpretacji indywidualnych i projekt założeń drugiej ustawy deregulacyjnej, który został zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 7 czerwca 2011 r., zawiera już tylko zmiany dotyczące interpretacji ogólnych.

Interpretacje ogólne

W zakresie interpretacji ogólnych Minister Gospodarki zaproponował wprowadzenie w art. 14a Ordynacji podatkowej możliwości wystąpienia przez reprezentatywne organizacje pracodawców i reprezentatywne organizacje związkowe z wiążącym Ministra Finansów wnioskiem o dokonanie interpretacji ogólnej przepisów prawa podatkowego. Dzisiaj bowiem interpretacje ogólne może wydawać jedynie Minister Finansów z urzędu. W trakcie konsultacji społecznych pojawił się również pomysł aby obok przedstawicieli pracodawców i organizacji wiązkowych również Rzecznik Praw Obywatelskich miał otrzymać kompetencje w zakresie wystąpienia do MF z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowych. Dzisiaj MF bardzo rzadko korzysta z tej instytucji i przez cały okres jej obowiązywania, tj. w ciągu 4 lat wydał zaledwie 22 takie interpretacje. MF w tym zakresie stwierdziła, iż „przedstawiony przez Ministerstwo Gospodarki propozycja jest nie do zaakceptowania, stanowi bowiem wyłom w dotychczasowym systemie nadzoru nad sprawami podatkowymi”⁴.

W tym zakresie należy zauważyć, iż również projekt ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika (dnia 28 czerwca 2011 r. projekt został skierowany do I czytania, nr. druku 4360)⁵ nadaje temu organowi kompetencje w zakresie wystąpienia do MF o wydanie interpretacji ogólnej (art. 15 pkt 6 projektu).

Obecnie obowiązujący kształt procedur dotyczących wydawania i szeroko rozumianej kontroli interpretacji podatkowych pozostawia dużo do życzenia, jednak ewentualne koncepcje jego naprawy powinna być rozpatrywana w szerszym kontekście reformy systemu podatkowego w Polsce. W toczącej się dyskusji nad zmianą interpretacji podatkowych pojawiają się pomysły modyfikacji tej instytucji, które jednak jak zostało wyżej przedstawione, napotykają duży opór ze strony MF, tj. podmiotu będącego adresatem zmian. Ministerstwo Finansów nie widzi wypaczeń obecnego system, a jedyna zmiana, którą w tym zakresie ostatnio przedstawiło, była podwyżka opłat za wydanie interpretacji podatkowej z 40 zł. do 1000 zł. dla dużych podatników, z której to propozycji później się jednak wycofano.

1) Dz. U. z 2011 r. Nr 106, poz. 622.
2) Zob. pismo z dnia 9 marca 2011 r. , sygn. GN1/0310/7.1/47/RSO/2011/2656.
3) Sygn. GN1/0310/7.5/131/RSO/2011/767.

5) http://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/4360.htm