Jednym z najważniejszych obowiązków jest przeprowadzenie inwentaryzacji oraz szereg innych czynności związanych z zamknięciem roku obrotowego, wśród których wymienić należy przegląd i porządkowanie należności budżetowych. Obowiązkiem pracownika, którego zakres obowiązków przewiduje kontrolę należności jest bieżące monitorowanie wpłat dokonywanych przez dłużników. Efektem monitoringu jest najczęściej zestawienie analityczne zaległości płatniczych oraz podjęcie działań windykacyjnych, a nawet egzekucyjnych. Równolegle z procedurą prawną należy zastosować odpowiednie procedury księgowe: utworzenie odpisów aktualizujących należności oraz naliczenie odsetek ustawowych od należności przeterminowanych. W przypadku jednostek budżetowych nie wszystkie należności kwalifikują się do utworzenia odpisów aktualizujących natomiast dla każdej przeterminowanej należności naliczane są odsetki ustawowe.
Nie wszystkie należności jednostek zostają jednak spłacane, gdyż niektórzy dłużnicy nie mają odpowiednich środków na spłatę swoich zobowiązań. W przypadku takich należności należy podjąć decyzję o ich umorzeniu w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Ustawa o finansach publicznych nie zawiera jednak przepisów regulujących zasady umarzania należności przez jednostki budżetowe. Jednak w niektórych przypadkach powinno się stosować przepisy zawarte w art.56 ustawy, wśród których wymienić należy:
- osoba fizyczna – zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku albo pozostawiła majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów, albo pozostawiła przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 6.000 zł;
- osoba prawna – została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należność, a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie;
- zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne.
Bezpodstawne umorzenie należności budżetowych może być jednak przyczyną wszczęcia postępowania karnego związanego z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych. Wśród powyższych punktów najbardziej problematyczna może być trzecia sytuacja związana brakiem możliwości przeprowadzenia skutecznej egzekucji. W takim przypadku należy przygotować odpowiedni protokół zawierający podstawowe informacje o majątku (lub jego braku) dłużnika, protokół taki powinien być również zaopiniowany przez pracownika służb prawnych jednostki.
Podstawa prawna:
Ustawa z 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości
zobacz również:
