Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 17 grudnia 2003 r. (IV CK 297/02; publ. LEX 558334) żądanie przywrócenia naruszonego posiadania nie jest żądaniem skierowanym do prawa lecz dotyczy stanu faktycznego. Nie zmierza do pozbawienia naruszyciela prawa posiadania rzeczy lecz do odzyskania przez dotychczasowego posiadacza faktycznego władztwa nad rzeczą w związku z samowolą uprawnionego w realizowaniu przysługującego mu prawa do rzeczy (art. 478 k.p.c.). Przepis art. 344 § 1 zd. drugie k.c. nie przewiduje powództwa o ustalenie, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia posiadania jest zgodny z prawem ani nie wyraża interesu prawnego strony pozwanej. Przepis ten dopuszcza możność powołania się strony pozwanej na prawomocne orzeczenie, z którego wynika, że przysługuje jej prawo, którego realizacji służy pozbawienie lub naruszenie posiadania dotychczasowego posiadacza. Przewiduje więc jedynie interes faktyczny, wyrażający się wygraniem procesu posesoryjnego, a nie interes prawny wyrażający się wszakże określoną sytuacją materialnoprawną. Uprawnienie do naruszenia lub pozbawienia dotychczasowego posiadacza jego posiadania, związane z wykazanym w innym postępowaniu, prawem do rzeczy naruszającego posiadanie, unicestwia w procesie o ochronę posesoryjną skutki samowoli naruszyciela. Wykazaniu prawa, z którym uprawnienie to jest związane służy m.in. orzeczenie nakazujące dotychczasowemu posiadaczowi wydanie rzeczy (art. 222 § 1 k.c.). Roszczenie windykacyjne przysługuje właścicielowi także wówczas, gdy odzyskał on faktyczne władztwo nad rzeczą ale nie wiąże się to z wyzbyciem się przez dotychczasowego posiadacza woli władania rzeczą, czego dowodem jest powództwo o ochronę posiadania.
Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania zostało wyróżnione przez kodeks postępowania cywilnego, a odrębności z tym postępowaniem związane są regulowane przepisami art. 478 i 479 KPC. O tym, czy sprawa jest sprawą o naruszenie posiadania, decyduje nie określenie jej w taki sposób przez stronę powodową, lecz wskazana podstawa faktyczna dochodzonego roszczenia (postanowienie SN z dnia 19 grudnia 2001 r., IV CZ 198/01, LEX nr 53109). Stosownie do art. 17 pkt 4 KPC właściwymi dla rozpoznania spraw o naruszenie posiadania pozostają sądy rejonowe bez względu na wartość roszczenia.
Wyrokowi uwzględniającemu powództwo o naruszenie posiadania, zgodnie z brzmieniem art. 333 § 2, może zostać przez sąd nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
Ustawodawca przewidział roczny termin dla dochodzenia roszczeń posesoryjnych. Złożenie powództwa po upływie roku od chwili naruszenia posiadania będzie skutkować jego oddaleniem z uwagi na wygaśnięcie roszczenia. Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów – moc zasady prawnej – z dnia 20 września 1988 roku (III CZP 37/88, OSNC 1989 nr 3) wskazał, iż sąd wydający wyrok uwzględniający powództwo o naruszenie posiadania (art. 344 § 1 KC), jest zobowiązany do określenia sposobu jego przywrócenia, to jest do zamieszczenia w wyroku dyspozycji, których wykonanie do tego doprowadzi.
