Utworzona biała lista podatników na podstawie art. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa nowelizująca) jest narzędziem pozwalającym na lepszą identyfikację podmiotu m. in. w zakresie posiadanego statusu na potrzeby podatku VAT. Poza takimi danym jak status VAT, nazwa czy adres podmiotu, z białej listy możemy również otrzymać informację się o numerach rachunków rozliczeniowych kontrahentów.

Chodzi o rachunki rozliczeniowe, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, lub imienne rachunki w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.

Oznacza to, że na białej liście znajdziemy następujące rodzaje rachunków bankowych:
• rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze, oraz prowadzone dla nich rachunki VAT,
• imienne rachunki w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwarte w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą.

Wyżej przedstawiony katalog rachunków bankowych jest zamknięty. Oznacza to, że inne rachunki niż ww. nie będą figurowały na białej liście.

Nie znajdziemy zatem na białej liście takich rachunków jak:
• rachunki osobiste,
• rachunków lokat terminowych;
• rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych, w tym rachunków rodzinnych, oraz rachunków terminowych lokat oszczędnościowych;
• rachunków powierniczych,
• zagranicznych rachunków polskich podmiotów gospodarczych.

A co z rachunkami wirtualnymi?

Do listy rachunków, których nie ma na białej liście możemy również dodać rachunki wirtualne czyli rachunki wykorzystywane przez podatników dostarczających towary i usługi na masową skalę takich jak operatorzy sieci komórkowych, czy dostawcy mediów. Takie rachunki są powiązane z rachunkiem głównym takiego podmiotu. Funkcjonują głównie w firmach telekomunikacyjnych, energetycznych itp. gdzie każdy klient posiada swój indywidualny numer konta.

Co zatem w przypadku gdy dokonamy zapłaty na taki rachunek wirtualny?

W tym miejscu pozostaje nam przytoczyć odpowiedź Tadeusza Kościńskiego Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów na interpelację poselską nr 32747 z dnia 31 lipca 2019 r., w której wyjaśnia, że „…rachunki te nie będą uwidaczniane w wykazie podatników VAT, gdyż nie są to rachunki rozliczeniowe w rozumieniu art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Wpłaty na rachunki wirtualne, które są przypisane do rachunku rozliczeniowego będą traktowane jak wpłaty na rachunek rozliczeniowy, który podlega zgłoszeniu do urzędu skarbowego. Natomiast same rachunki wirtualne nie będą podlegały obowiązkowi zgłaszania do urzędu skarbowego w celu ich zamieszczenia w wykazie. Jednocześnie uprzejmie informuję, że obecnie trwają prace w kierunku opracowania wymagań związanych z wykazem podatników VAT, w tym również w zakresie wykorzystania tzw. „masek” do weryfikacji rachunków wirtualnych i przed końcem bieżącego roku zostaną wypracowane zasady zapewniające bezpieczeństwo dokonywania płatności na takie rachunki.”

Na chwilę obecną, zgodnie z wyżej cytowanymi wyjaśnieniami, rachunki wirtualne będą traktowane jak wpłaty na główny rachunek rozliczeniowy jeżeli oczywiście ten został zgłoszony do rejestru (białej listy). Jak zatem sprawdzić czy rachunek wirtualny jest powiązany z rachunkiem głównym? Na to pytanie nie ma dziś jednoznacznej odpowiedzi. W niektórych przypadkach podatnicy zauważają w dodatkowy komunikat w rejestrze, o treści: „Podmiot może posiadać inne rachunki bankowe, które są przyporządkowane do rachunków wyświetlonych w wykazie”. Z treści komunikatu nie wynika jednak jednoznacznie czy rachunek wirtualny jest przypisany do rachunku głównego zgłoszonego do białej listy.

Pozostaje nam zatem czekać na rozwiązanie tego problemu przez Ministerstwo Finansów. Miejmy nadzieję, że recepta pojawi się przed wejściem w życie sankcji pozbawiającej możliwości zakwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów zapłaty na taki rachunek wirtualny tj. do 1 stycznia 2020 r.

Rachunki depozytowe i powiernicze

Podobnie rzecz się ma w przypadku rachunków depozytowych i powierniczych, które nie zostały wprost uregulowane w przepisach ustawy nowelizującej. Tu również znajdujemy wyjaśnienie w cytowanej interpelacji, że „… dokonywania wpłat na rachunki depozytowe lub powiernicze należy wskazać na moment zaliczenia poniesionego wydatku do kosztów uzyskania przychodu, a mianowicie kosztem uzyskania przychodu może być koszt faktycznie poniesiony, w przypadku zaś rachunków powierniczych i depozytowych, środki pieniężne zostają jedynie zabezpieczone do czasu realizacji umowy. Gdyby jednak wpłata na rachunek powierniczy i depozytowy została potwierdzona fakturą, nabywca – jak już wyżej wskazano – może złożyć zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury o wpłacie dokonanej na rachunek spoza wykazu i tym samym uwolnić się od negatywnych konsekwencji.”

Z powyższego wynika, że na chwilę obecną zapłata na rachunki wirtualne, które są przypisane do rachunku rozliczeniowego zgłoszonego do rejestru – zgodnie z obietnicami Ministerstwa – będą traktowane jak wpłaty na rachunek rozliczeniowy.

Co zaś się tyczy rachunków depozytowych lub powierniczych to Ministerstwo wyjaśnia, że w takim przypadku środki pieniężne zostają jedynie zabezpieczone do czasu realizacji umowy, a zatem taka wpłata nie jest jeszcze faktycznie poniesionym kosztem. W sytuacji jednak gdy zapłata została potwierdzona fakturą pozostaje nam złożyć zawiadomienie do organu podatkowego właściwego dla wystawcy faktury o tym innym numerze rachunku bankowego w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu. Tylko wtedy taki wydatek będzie mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu w podatku dochodowym.

Płatność kartą

Na chwilę obecną ustawodawca nie stworzył regulacji prawnych odnoszących się do możliwości zapłaty kartą płatniczą. Oznacza to, że podatnik dokonujący zapłaty kartą nie będzie mógł zweryfikować czy dokonywana zapłata za pośrednictwem karty płatniczej jest dokonywana na rachunek bankowy wskazany w białej liście podatników. Ministerstwo Finansów obiecuje rozwiązać ten problem do czasu wejścia w życie sankcji związanej z kosztami uzyskania przychodu w podatku odchodowym tj. do końca 2019 roku.

Zawiadomienie do organu podatkowego o rachunku, którego nie ma na Białej Liście

W sytuacji gdy kontrahent podał na fakturze rachunek bankowy inny niż ten, który zawarty jest na Białej Liście, nabywca aby uniknąć sankcji związanych z zapłatą na innych rachunek niż wskazany w Białej Liście powinien, zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. b ustawy nowelizującej, złożyć zawiadomienie, o którym mowa w art. 117ba § 3 Ordynacji podatkowej. Zawiadomienie przede wszystkim będzie zawierało numeru rachunku bankowego, który nie znajduje się na białej liście i na który podatnik dokonał zapłaty. Zawiadomienie należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu. Należy zatem zwrócić uwagę, że urzędem skarbowym, do którego należy skierować zawiadomienie jest urząd skarbowy Kontrahenta a nie Nabywcy.

Autor: Marcin Borkowski, Kancelaria Podatkowa ADN, www.adn.pl