Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy ustalona przez podatnika  proporcja obrotu opodatkowanego do obrotu ogółem przekracza 98%, podatnik ma prawo do odliczenia całej kwoty podatku naliczonego. Dzięki temu przepisowi podatnik ma więc prawo do odliczenia pełnej kwoty podatku VAT naliczonego nawet, gdy w ramach swojej działalności gospodarczej, obok czynności opodatkowanych, wykonuje również czynności zwolnione z VAT, o ile ich udział w obrocie ogółem nie przekracza owych 2%. Obecna formuła przepisów niweluje więc w pewnym zakresie praktyczne ryzyko wynikające z zakwestionowania sporadyczności transakcji.

Zgodnie jednak z planowaną nowelizacją podatnik nadal będzie miał prawo do odliczenia pełnej kwoty podatku naliczonego pomimo wykonywania czynności zwolnionych z VAT (o ile ich udział w obrocie ogółem nie przekroczy 2%), ale wyłącznie po spełnieniu dodatkowego warunku, jakim jest wymóg, aby wynikająca z zastosowania proporcji kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu  w skali roku była mniejsza niż 500 zł.

Ze względu na planowaną zmianę przepisów pytanie o klasyfikację transakcji jako sporadycznych może nabrać większego znaczenia. O ile na gruncie obecnie obowiązujących przepisów uznanie danej transakcji za sporadyczną dla sporej części podatników mogło pozostawać bez znaczenia, o tyle na gruncie planowanych przepisów w wielu przypadkach nie będzie to już możliwe. Z tego powodu właściwa klasyfikacja danej transakcji jako sporadycznej będzie znajdowała bezpośrednie przełożenie na kwotę podatku naliczonego przypadającego do odliczenia.

Można również podkreślić, że w nowelizowanych przepisach ustawodawca przewiduje delegację dla Ministra Finansów do określenia (w drodze rozporządzenia) przypadków, w których podatnicy będą mogli odliczyć pełną kwotę podatku naliczonego pomimo przekroczenia kwoty 500 zł podatku naliczonego.

Ma marginesie należy również wskazać, że nowe przepisy w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego w sytuacji, kiedy proporcja sprzedaży opodatkowanej do sprzedaży ogółem przekracza 98%, a jednocześnie wartość podatku naliczonego jest wyższa niż 500 zł, stanowi pogorszenie obecnej sytuacji podatników. Ponieważ ograniczenie takie nie obowiązywało przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, rozważać powstaje pytanie o zgodność planowanych zmian z prawem wspólnotowych na gruncie klauzuli stałości.

Podsumowanie

Ponieważ celem wyłączenia transakcji sporadycznych (pomocniczych) z kalkulacji proporcji, w jakiej podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT, jest uniknięcie jej zniekształcenia, a przez to zakłócenia zasady neutralności VAT, właściwa klasyfikacji transakcji jako sporadycznych jest niezwykle istotna. Reguła odliczania podatku VAT według proporcji odzwierciedla zasadę neutralności podatku VAT. W sytuacji jednak, kiedy transakcje byłyby klasyfikowane jako sporadyczne w sposób niewłaściwy czy niepełny, może dojść do naruszenia tej podstawowej dla systemu VAT zasady. Zagadnienie to może stać się istotne dla szerszego zakresu podatników po planowanej nowelizacji ustawy o VAT.

Podstawa prawna: art. 90 ustawy o VAT, art. 174 Dyrektywy VAT