Do końca 2006 r. organy podatkowe twierdziły, że otrzymanie świadczenia przez pracownika następuje nie w momencie udostępnienia mu prawa do korzystania z usług medycznych, lecz w momencie faktycznego skorzystania/skonsumowania przedmiotowych usług. Był to dobry sposób na optymalizację wynagrodzenia, ponieważ organy potwierdzały, że w takich przypadkach nie można ustalić przychodu.

W interpretacjach powoływano się w szczególności na art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. W świetle 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychody miedzy innymi ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty w szczególności także wartość nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Artykuł 11 ust. 1 ustawy o PIT stanowi, iż przychodami, z zastrzeżeniem wyjątków ustawowych są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Otrzymanie a nie postawienie do dyspozycji

Wydaje się zatem, iż efektem „otrzymania” powinno być indywidualne i konkretne przysporzenie (zwiększenie aktywów) po stronie pracowników.

Mimo, zdawałoby się ugruntowanej linii interpretacyjnej w tej sprawie, organy podatkowe coraz chętniej zaczęły od początku 2007 r. opodatkowywać pakiety medyczne, albo polisy ubezpieczeniowe. Zdaniem wielu organów podatkowych pracownik powinien zapłacić podatek od wartości świadczenia z tytułu samego objęcia go opieką medyczną. Organy podatkowe uważają przy tym, bądź co bądź słusznie, iż zagwarantowanie obowiązkowych usług medycznych wynikających czy to z Kodeksu Pracy, czy ustaw szczególnych jest zwolnienie z PIT. W konsekwencji ci podatnicy, którzy nie chcą ryzykować sporu z fiskusem powinni podzielić pakiety medyczne, co niekiedy może być zadaniem niełatwym.

Podobne negatywne stanowisko zajęły także niektóre sądy administracyjne (np. wyroki WSA w Warszawie z 16.05.2008 r., III SA/Wa 120/08, czy WSA we Wrocławiu z 4.07.2008 r., SA/Wr 383/08). W szczególności WSA we Wrocławiu, mimo korzystnej dla podatnika interpretacji Naczelnika Dolnośląskiego Urzędu Skarbowego (DUS), stwierdził, iż świadczeniem spółki na rzecz jej pracowników nie jest w tym przypadku korzystanie przez nich z konkretnych usług medycznych (badań, konsultacji), lecz fakt objęcia pracowników (ich rodzin) opieką medyczną. W dolnośląskim do zmiany interpretacji przyczynił się zatem WSA, oddalając skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu zmieniającą z urzędu korzystne postanowienie interpretacyjne Naczelnika DUS-u.

Odmienne stanowisko zajął niedawno WSA w Warszawie, wskazując, iż w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o PIT możliwość uznania za przychód wartości nieodpłatnego świadczenia uzależniona jest od jego otrzymania. W przypadku świadczeń nieodpłatnych opodatkowaniu może podlegać tylko przychód rzeczywiście otrzymany, a nie możliwy do otrzymania. Zatem o przychodzie pracownika, zdaniem Sądu, można by mówić, gdyby korzystał z postawionych do dyspozycji świadczeń medycznych, a ponadto możliwe byłoby ustalenie wartości tego świadczenia według metod określonych w ustawie o PIT. Sąd wskazał, iż opłata ryczałtowa nie stanowi sumy kwot za pakiet usług medycznych przypadających na poszczególnych pracowników, więc cena zakupu usług medycznych dla poszczególnego pracownika nie jest znana, a w konsekwencji niemożliwe jest określenie wartości świadczenia.
Niestety, póki co, z wyrokiem WSA nie należy wiązać zbyt wielkich nadziei. Przede wszystkim wiąże on jedynie strony zaangażowane w spór. Ponadto od przedmiotowego wyroku prawdopodobnie zostanie złożona skarga kasacyjna, a ten sam Sąd, lecz w innym składzie, podjął w maju 2008 r. zupełnie odmienne rozstrzygnięcie.

Trzeba poczekać jeszcze co najmniej rok?

Mając na względzie naczelne zasady podatkowe takie jak choćby zasada pewności prawa, czy zaufania do organów podatkowych zupełna zmiana stanowiska w kwestii opodatkowania abonamentów medycznych zwłaszcza w świetle jednolitej kilkunastoletniej praktyki oraz w obliczu braku zmiany stanu prawnego, musi być oceniana negatywnie. Niestety wszystko wskazuje na to, iż spór będzie musiał rozstrzygnąć NSA orzekając w sprawie kasacyjnej od wyroku WSA w Warszawie z 20.08.2008 r. Dodatkowo nic nie wskazuje na to, aby w najbliższym czasie ponownie wypowiedział się w tej sprawie Minister Finansów.