Udzielenie pożyczek – VAT czy PCC

Podmiotem zobowiązanym do zapłaty tego podatku obliczanego w takim przypadku według 2% stawki podatku (mającej zastosowanie przy założeniu, że pożyczka nie została zakwalifikowana jako zmiana umowy spółki) jest pożyczkobiorca.

Równocześnie, ustawa o PCC przewiduje, iż co do zasady, opodatkowaniu nie podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana VAT lub zwolniona z tego podatku. Powyższa regulacja wprowadza generalną zasadę, zgodnie z którą dana czynność nie powinna podlegać równoczesnemu opodatkowaniu PCC oraz VAT. Rozgraniczenie zakresów opodatkowania tymi podatkami oznacza, iż opodatkowaniu PCC podlegają czynności cywilnoprawne podejmowane przez podmioty w ramach obrotu nieprofesjonalnego, podczas gdy obrót profesjonalny podlega opodatkowaniu VAT.

W świetle powyższych regulacji, dla określenia czy dana umowa pożyczki może być wyłączona z opodatkowania PCC istotny jest więc sposób jej potraktowania na gruncie ustawy o VAT. Jeśli chodzi o odpłatne pożyczki pieniężne to mieszczą się one w przedmiotowym zakresie ustawy o VAT, gdyż stanowią niewątpliwie świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT. Równocześnie, usługi takie kwalifikowane jako usługi pośrednictwa finansowego są zwolnione z tego podatku. W efekcie prowadzi to do sytuacji, w której dana pożyczka nie jest obciążona ani VAT (z uwagi na zwolnienie z tego podatku) ani PCC (z uwagi na wyłączenie danej umowy z opodatkowania PCC). Powyższy scenariusz ma bez wątpienia zastosowanie, gdy pożyczki udzielane są przez podmioty profesjonalnie zajmujące się tego rodzaju działalnością finansową.

Wątpliwości pojawiają się jednak w sytuacji, gdy pożyczka udzielana jest przez podmiot, który prowadzi np. działalność handlową, a tylko „przy okazji” udziela jednorazowej pożyczki. W takim przypadku należy ocenić, czy udzielając pożyczki podmiot taki występuje w charakterze podatnika VAT. Odpowiedź negatywna na tak postawione pytanie oznaczałaby, że udzielenie pożyczki nie będzie w ogóle podlegało regulacjom ustawy o VAT, a zatem pożyczkobiorca będzie co do zasady zobowiązany do zapłaty PCC z tytułu zawarcia umowy pożyczki.

Pożyczkodawca występuje w roli podatnika VAT, o ile pożyczka udzielana jest w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Podatnikiem jest bowiem ten, kto wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na jej cel lub rezultat. Dla oceny, czy pożyczkodawca działa w charakterze podatnika VAT kluczowe znaczenie ma więc pojęcie działalności gospodarczej, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

W świetle powyższych regulacji uzasadnione jest twierdzenie, iż nawet jednorazowe pożyczki udzielane przez przedsiębiorców, dla których nie jest to podstawowa działalność, wchodzą w zakres prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Udzielenie pożyczki następuje bowiem w ramach obrotu profesjonalnego przedsiębiorcy, który powinien być traktowany w tym zakresie jako podatnik VAT. Nie można zgodzić się z poglądami prezentowanymi przez niektóre organy podatkowe, iż decydującym kryterium jest częstotliwość udzielania pożyczek, tj. w przypadku gdy udzielenie pożyczki ma charakter incydentalny i nie jest głównym przedmiotem działalności podatnika, czynność taka nie może być uznana za dokonaną w ramach działalności gospodarczej. Częstotliwość udzielania pożyczek nie powinna mieć kluczowego znaczenia z uwagi na fakt, że częstotliwość należy odnosić do całej działalności firmy, a nie poszczególnych realizowanych przez nią czynności. Skoro dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą, zatem każda czynność dokonana w ramach tej działalności, nawet jednorazowa, jest objęta zakresem opodatkowania VAT. Trudno również zgodzić się z opiniami, iż udzielenie pożyczki jest usługą pośrednictwa finansowego zwolnioną z VAT tylko wówczas, gdy pożyczki udzielane są ze środków specjalnie w tym celu gromadzonych lub gdy udzielanie pożyczek zostało wskazane w przedmiocie działalności podmiotu np. w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Dodaj komentarz