Charakter prawny konsorcjum
W celu określenia skutków podatkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w ramach konsorcjum konieczne jest określenie statusu prawnego konsorcjum. W tym miejscu trzeba podkreślić, iż co prawda prawo cywilne nie wyodrębnia wśród umów nazwanych umowy konsorcjum, tym niemniej dopuszczalność zawierania tego typu kontraktów jest niezaprzeczalna w świetle obowiązującej w prawie polskim zasady swobody umów. Zgodnie z jej treścią strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 3531 Kodeksu cywilnego).
Umowa konsorcjum wskazuje na pewne podobieństwo do umowy spółki cywilnej, gdyż istotą umowy wspólnego przedsięwzięcia jak i umowy spółki cywilnej jest zobowiązanie uczestników konsorcjum (wspólników spółki cywilnej) do współdziałania dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez podejmowanie oznaczonych w umowie działań. Jednakże w przeciwieństwie do umowy spółki cywilnej, powołanie konsorcjum nie wymaga wniesienia żadnych wkładów. O atrakcyjności tej formy prowadzenia działalności gospodarczej decyduje również szybkość i łatwość w powoływaniu konsorcjum. Konsorcjum powstaje bowiem na podstawie umowy zawartej pomiędzy partnerami, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej jak również osoby prawne, a przepisy prawa nie wymagają przy tym dochowania jakichkolwiek wymogów rejestracyjnych. Jedynym dokumentem potwierdzającym istnienie wspólnego przedsięwzięcia jest zatem umowa podpisana przez jego uczestników.
Do zalet prowadzenia działalności w tej formie należy zaliczyć również jej nietrwały charakter. Członkowie konsorcjum łączą swoje siły jedynie na potrzeby zrealizowania jednorazowego przedsięwzięcia gospodarczego, a nie dla stałego prowadzenia działalności gospodarczej. Tym samym wspólne przedsięwzięcie nie posiada ani osobowości prawnej, ani nie jest nawet samodzielnym podmiotem praw i obowiązków.
Uczestnicy konsorcjum mogą działać samodzielnie i niezależnie. Najczęściej jednak działalność uczestników konsorcjum jest koordynowana przez tzw. lidera, który reprezentuje konsorcjum na zewnątrz oraz prowadzi sprawy konsorcjum. Przy czym uprawnienia lidera do reprezentacji wynikają bezpośrednio nie z przepisów prawa, ale z tytułu udzielonego pełnomocnictwa.
W praktyce wyodrębnia się dwa rodzaje konsorcjów: rzeczowe oraz finansowe. W konsorcjum rzeczowym uczestnicy konsorcjum dzielą między sobą rzeczowo zakres zadań. Każdy z partnerów konsorcjum wykonuje wydzielony zakres prac. Podział zysku w konsorcjum rzeczowym wynika z podziału rzeczowego prac. Z kolei w przypadku konsorcjum finansowego każdy z uczestników konsorcjum wykonuje wspólne przedsięwzięcie bez wydzielania zakresu rzeczowego robót. Partnerzy w konsorcjum finansowym wykonują części składające się na całość przedsięwzięcia sukcesywnie, stosownie do potrzeb, angażując własne aktywa. Następnie dzielą otrzymane przychody i poniesione koszty stosownie do ustalonej partycypacji w zyskach.
Status podatkowy konsorcjum
Przepisy prawa podatkowego jedynie na gruncie ustaw o podatkach dochodowych regulują status podatkowy działalności wykonywanej w ramach konsorcjum. Bowiem na mocy art. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 74 poz. 397, zwana dalej: PDOP) oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm. dalej zwana: PDOF) przychody z tytułu udziału we wspólnym przedsięwzięciu (m. in. konsorcjum) łączy się z innymi przychodami wspólnika przedsięwzięcia proporcjonalnie do posiadanych udziałów w przedsięwzięciu. Tym samym konsorcjum nie jest odrębnym podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, podatnikami takimi są natomiast uczestnicy konsorcjum………………….
