1) nazwę „czek” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono,
2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,
3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasat),
4) oznaczenie miejsca płatności,
5) oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku,
6) podpis wystawcy czeku.
Podpis wystawcy czeku powinien być złożony własnoręcznie przez osoby upoważnione do dysponowania środkami na rachunkach bankowych (zgodnie z kartą wzorów podpisów). Jeżeli czek jest wystawiony z opuszczeniem niektórych wymaganych elementów lub gdy zawiera jedynie podpis wystawcy określany jest mianem czeku in blanco. Wykorzystywany jest on dla celów gwarancyjnych lub jako rękojmia wykonania umowy. Zasady funkcjonowania czeków gotówkowych i rozrachunkowych regulują przepisy zarządzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 29 maja 1998 r. w sprawie form i trybu przeprowadzania rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków (Mon. Pol. Nr 21, poz. 320 z późn. zm.).
Różnice pomiędzy funkcjonowaniem czeku gotówkowego a rozrachunkowego przedstawia tabela 1.
| Czek gotówkowy | Czek rozrachunkowy |
| 1) czek gotówkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku (dłużnika), udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi czeku (czek na okaziciela) lub osobie wskazanej na czeku (czek imienny), 2) wystawiony czek gotówkowy jest przedstawiany do zapłaty bezpośrednio u trasata lub w innym banku, 3) zapłata czeku gotówkowego przedstawionego do zapłaty w innym banku następuje po uzyskaniu przez ten bank od trasata funduszy wystarczających do zapłaty czeku, 4) szczegółowe warunki przedstawiania czeku do zapłaty w innym banku określa umowa między tym bankiem i posiadaczem czeku, 5) banki mogą zawierać porozumienia, w których określają tryb przedstawiania do zapłaty czeków gotówkowych z rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych |
1) czek rozrachunkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony oraz uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku, 2) na wniosek wystawcy czeku bank może potwierdzić czek rozrachunkowy, rezerwując jednocześnie środki na jego rachunku i odpowiednie fundusze na pokrycie czeku, 3) dopuszcza się potwierdzenie przez bank czeku niezupełnego, 4) wypełniony czek rozrachunkowy jest przedstawiony do zapłaty bezpośrednio u trasata lub w banku, w którym posiadacz czeku posiada rachunek 5) uznanie rachunku posiadacza czeku kwotą czeku następuje po uzyskaniu przez jego bank od trasata funduszy wystarczających do zapłaty czeku |
Wszystkie czeki obce podlegają analizie według terminów płatności i dzielone są na:
a) czeki obce płatne w ciągu 3 miesięcy od daty ich wystawienia – zaliczane do innych środków pieniężnych,
b) czeki obce płatne powyżej 3 miesięcy od daty ich wystawienia – zaliczane do krótkoterminowych aktywów finansowych.
Czeki obce w księgach rachunkowych ujmuje się w wartości nominalnej. W ciągu roku obrotowego czeki wyrażone w walucie obcej ujmuje się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej przeliczone na złote po kursie sprzedaży banku, z którego usług korzysta jednostka. Na dzień bilansowy czeki obce wycenia się po obowiązującym w tym dniu średnim kursie NBP danej waluty. Różnice kursowe powstałe przy realizacji czeku i na dzień bilansowy zalicza się odpowiednio do kosztów finansowych (ujemne różnice kursowe) lub przychodów finansowych (różnice dodatnie).
Poniżej przedstawiamy sposoby ewidencji księgowej obrotu czekami, które określa się w sposób następujący:
1. Otrzymanie czeków obcych (gotówkowych i rozrachunkowych)
Wn konto 156 Weksle, czeki obce i inne środki pieniężne
Ma konto 201 Rozrachunki z odbiorcami krajowymi niepowiązanymi, konto 203 Rozrachunki z odbiorcami zagranicznymi niepowiązanymi, konto 211 Rozrachunki z odbiorcami krajowymi powiązanymi lub konto 213 Rozrachunki z odbiorcami zagranicznymi powiązanymi
2. Realizacja czeków obcych w banku:
a) gotówkowych
Wn konto 101 Kasa krajowych środków pieniężnych lub konto 102 Kasa zagranicznych środków pieniężnych
Ma konto 156 Weksle, czeki obce i inne środki pieniężne
b) bezgotówkowych
Wn konto 131 Bieżący rachunek bankowy lub konto135 Rachunki bankowe środków pieniężnych w walutach obcych
Ma konto 156 Weksle, czeki obce i inne środki pieniężne
3. Zapłata zobowiązania czekiem obcym
Wn konto 202 Rozrachunki z dostawcami krajowymi niepowiązanymi, konto 204 Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi niepowiązanymi, konto 212 Rozrachunki z dostawcami krajowymi powiązanymi lub konto 214 Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi powiązanymi
Ma konto 156 Weksle, czeki obce i inne środki pieniężne
4. Realizacja czeków własnych wydanych dostawcom
Wn konto 202 Rozrachunki z dostawcami krajowymi niepowiązanymi, konto 204 Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi niepowiązanymi, konto 212 Rozrachunki z dostawcami krajowymi powiązanymi lub konto 214 Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi powiązanymi
Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy lub konto135 Rachunki bankowe środków pieniężnych w walutach obcych
5. Przekazanie na wyodrębnione rachunki bankowe kwot za wydane czeki potwierdzone przez bank
Wn konto 136 Inne rachunki bankowe
Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy
Opracowanie na podstawie wymienionego aktu prawnego.
