Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji podatnik wskazał, że jest właścicielem nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste. Jedna z tych nieruchomości powstała po połączeniu kilku działek gruntu. Część z tych działek została oddana w użytkowanie wieczyste przed 1 maja 2004 roku, w związku z czym opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego nie podlegały opodatkowaniu VAT. Pozostała część działek została natomiast oddana w użytkowanie wieczyste po 1 maja 2004 roku, w związku z czym opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W tym stanie faktycznym podatnik zapytał, czy opłata roczna należna od użytkownika wieczystego z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości powstałej po scaleniu działek, co do których ustanowienie użytkowania wieczystego nastąpiło przed dniem i po dniu 1 maja 2004 r. podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W ocenie podatnika opłata roczna w powyższej sytuacji nie podlega opodatkowaniu VAT.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że ze względu na fakt, iż przedmiotem oddania w użytkowanie wieczyste są grunty, w stosunku do których czynności oddania w użytkowanie wieczyste nie podlegają opodatkowaniu VAT oraz takie, w stosunku do których oddanie w użytkowanie wieczyste opodatkowaniu podlega, wyłączenie bądź opodatkowanie nie może być rozszerzone na całą nieruchomość, w skład której wchodzą wymienione grunty, lecz winno być przyporządkowane jedynie do konkretnej części gruntu.

WSA we Wrocławiu podzielił stanowisko zaprezentowane w sprawie przez Ministra Finansów. Sąd zauważył, że w wyniku scalenia gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste nie dochodzi do nowej dostawy towaru, co z kolei pozwala przyjąć, że grunty podlegające scaleniu zachowują dotychczasowy status podatkowy. Z uwagi na przyjęty w ustawie o gospodarce nieruchomościami sposób ustalania wynagrodzenia za oddanie w użytkowanie wieczyste gruntów, ustawodawca w art. 19 ust. 16b ustawy o VAT wprowadził szczególny moment powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do czynności dotyczących użytkowania wieczystego. W myśl powołanego przepisu w przypadku oddania gruntu w użytkowanie wieczyste obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności poszczególnych opłat pobieranych z tego tytułu. Tak więc wprowadzenie szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego należy postrzegać raczej jako wynik przyjętego w przepisach systemu zapłaty za użytkowanie wieczyste, a nie jako dowód na to, że w tym wypadku mamy do czynienia z czynnością zbliżoną w swym charakterze do usługi w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, co uzasadniałoby wyłączenie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług opłat rocznych pobieranych po scaleniu gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„W sytuacji, gdy przedmiotem oddania w użytkowanie wieczyste są grunty, w stosunku do których oddanie w użytkowanie wieczyste nastąpiło przed 1.05.2004 r. a więc nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT oraz takie, w stosunku do których oddanie w użytkowanie wieczyste nastąpiło po tej dacie i podlega opodatkowaniu tym podatkiem, wyłączenie bądź opodatkowanie nie może być rozszerzone na całą nieruchomość powstałą po scaleniu tych gruntów, lecz powinno być przyporządkowane do konkretnej części gruntu, która podlega wyłączeniu lub opodatkowaniu podatkiem VAT.”

Komentarz
Zgodnie z przepisami o gospodarce nieruchomościami, nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego mogą podlegać scalaniu. W przypadku, gdy nieruchomości będące przedmiotem tej procedury są oddane w użytkowanie wieczyste, a jednocześnie scalane grunty podlegają odmiennemu reżimowi w zakresie opodatkowania VAT (w zależności od tego kiedy zostały oddane w użytkowanie) powstaje pytanie, w jaki sposób powinno się w dalszym okresie opodatkować poszczególne raty czynszu płaconego przez użytkowników wieczystych.

Zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym przez WSA we Wrocławiu scalenie gruntów i stworzenie z nich jednej nieruchomości nie zmienia dotychczasowego sposobu opodatkowania użytkowania wieczystego. Jeżeli zatem użytkowanie wieczyste części gruntów objętych scaleniem nie podlegało VAT (gdyż oddanie w użytkowanie nastąpiło przed 1 maja 2004 roku), to po scaleniu w dalszym ciągu poszczególne raty czynszu nie są obciążone VAT. I analogicznie, w tych przypadkach, gdy użytkowanie wieczyste określonej nieruchomości przed scaleniem było opodatkowane, to również po scaleniu należy takie opodatkowanie kontynuować.

Omawiany wyrok może okazać się istotny dla podatników będących użytkownikami wieczystymi nieruchomości. Pokazuje on bowiem, iż proces scalenia tych gruntów nie wpływa na zakres obciążeń podatkowych związanych z ich użytkowaniem wieczystym.