Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
W 2002 roku rada gminy podjęła uchwałę w sprawie zwolnień z podatku od nieruchomości, wprowadzając zwolnienie dla przedsiębiorców inwestujących w specjalnej strefie ekonomicznej znajdującej się na terenie gminy. Zwolnienie które miało obowiązywać przez cały okres funkcjonowania strefy. Uchwała ta jak i ustanowione w niej zwolnienie zostało uchylone uchwałą rady gminy wydaną w 2007 roku.

Podatnik, będący jednym z przedsiębiorców prowadzących działalność na terenie wspomnianej gminy, wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały z 2007 roku. W jego ocenie uchwała ta naruszała jego interesy w toku, co pozostawało w sprzeczności z art. 2 Konstytucji RP i wynikającą z niego zasadą zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa.

WSA we Wrocławiu stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały, a wyrok ten znalazł akceptację NSA. NSA zauważył, że w art. 2 Konstytucji RP ustawodawca wyraził powszechnie akceptowaną zarówno w piśmiennictwie, jak i orzecznictwie sądowym zasadę zaufania obywateli do państwa. Zasada ta zakłada, że skoro już rozpoczęte zostało określone przedsięwzięcie, a prawo przewidywało, że będzie ono realizowane w pewnym okresie to podmiot uprawniony powinien mieć pewność, że będzie mógł ten czas wykorzystać. Powyższa zasada nie oznacza nienaruszalności i niezmienności uregulowań, w tym zwłaszcza uregulowań korzystnych dla określonej kategorii podmiotów. Nie ma ona bowiem charakteru absolutnego. Z zasady tej nie wynika, że każdy adresat norm prawnych może zasadnie sądzić, że unormowanie jego praw i obowiązków nie ulegnie w przyszłości zmianie na jego niekorzyść. W sytuacji jednak, gdy prawodawca (rada gminy) w konkretnym przypadku wyraźnie przewidział gwarancję niezmienności danej regulacji w określonej perspektywie czasowej, obywatel ma prawo oczekiwać, że te gwarancje zostaną dochowane. Zdaniem NSA, zmieniając uchwałę w sprawie zwolnień z podatku od nieruchomości i likwidując zwolnienie dla przedsiębiorców prowadzących działalność w specjalnej strefie ekonomicznej na terenie gminy, które pierwotnie miało obowiązywać w całym okresie funkcjonowania strefy, rada gminy nie wskazała na żadne uzasadnione względy takiego działania. Świadczy to w sposób oczywisty o naruszeniu wskazanej wyżej zasady zaufania do organów państwa i przesądza o nieważności zaskarżonej uchwały.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„W przypadku, gdy rada gminy uchwalając zwolnienie z podatku od nieruchomości wskazała, że będzie ono obowiązywało przez określony okres czasu, to podatnik korzystający z tego zwolnienia ma prawo oczekiwać, że gwarancje wynikające z uchwały rady gminy zostaną dochowane. Wcześniejsze uchylenie tak wprowadzonego zwolnienia z podatku stanowi zatem naruszenie art. 2 Konstytucji RP oraz wynikającej z niego zasady zaufania do organów państwa.”

Komentarz
Co prawda prezentowany wyrok został wydany na gruncie przepisów odnoszących się do zwolnień z podatku od nieruchomości wprowadzanych przez jednostki samorządu terytorialnego w związku z prowadzeniem działalności w specjalnej strefie ekonomicznej, lecz na podstawie stanowiska Sądu można sformułować wnioski o bardziej ogólnym charakterze, które mogą zostać zastosowane także w innych sprawach odnoszących się do praw i obowiązków podatników.

Uwzględniając fakt, iż polskie przepisy podatkowe są zmieniane z bardzo dużą częstotliwością, stanowisko zajęte przez NSA może stanowić niezwykle przydatny argument w sporach podatników z organami podatkowymi, szczególnie w tych przypadkach, gdy zmiana uregulowań prawnych pogarsza sytuację podatników w sposób, którego nie mogli oni racjonalnie przewidywać, naruszając tym samym ich „interesy w toku”. Pogląd Sądu umożliwia podatnikom w takiej sytuacji poszukiwanie ochrony własnych interesów również poprzez odwołanie się do określonej w art. 2 Konstytucji zasady demokratycznego państwa prawa oraz wynikającej z niej zasady zaufania do organów państwa.

W prezentowanej sprawie naruszenie interesu podatnika było nader wyraźne. Rada gminy uchyliła bowiem przepisy przewidujące zwolnienie z podatku od nieruchomości, które – jak przewidziano podczas ich wprowadzania – miały obowiązywać przez określony okres czasu, który jeszcze nie upłynął. W tej sytuacji podatnik, który zdecydował się na prowadzenie działalności na terenie danej gminy m.in. właśnie z uwagi na wskazane zwolnienie, niewątpliwie mógł uznać, że takie działanie organu samorządowego naruszało w sposób istotny jego interes majątkowy. W tych okolicznościach usankcjonowane przez NSA stwierdzenie nieważności uchwały rady gminy należy ocenić jako w pełni zasadne.