We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że nabył wierzytelność przysługującą względem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W umowie przelewu wierzytelności podatnik zobowiązał się wyłącznie do zapłaty ceny, nie zastrzeżono z jego strony żadnych innych świadczeń, nabywał wierzytelność po raz pierwszy, poza zakresem prowadzonej przez siebie działalności (prowadzenie gospodarstwa rolnego) i nie ma zamiaru dokonywać tego typu transakcji w przyszłości. Na nabycie wierzytelności podatnik zaciągnął pożyczkę. W tym stanie rzeczy zapytał, czy wydatki na zakup wierzytelności stanowią koszt uzyskania przychodu w momencie jej nabycia. W ocenie podatnika odpowiedź na zadane pytanie jest twierdząca.
Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że poniesione wydatki, tj. cena nabycia wierzytelności oraz odsetki od zaciągniętej na ten cel pożyczki co do zasady mogą być kwalifikowane jako koszty uzyskania przychodu, jednakże nie w dacie nabycia, lecz dopiero w momencie uzyskania przychodu. Dopiero bowiem w momencie uzyskania przychodu powstaje związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy wydatkiem a uzyskanym przychodem. Jeśli natomiast przychód będzie uzyskiwany w różnych odstępach czasowych, to koszty uzyskania przychodu winny być rozliczane proporcjonalnie do uzyskanego przychodu.
WSA w Gdańsku oraz NSA podzieliły argumentację zaprezentowaną przez organ. W ocenie NSA koszty uzyskania przychodów nie są kosztami uzyskania jakichkolwiek przychodów, lecz zawsze związane są z uzyskaniem przychodu z konkretnego źródła. Koszty uzyskania przychodu z danego źródła pomniejszają przychody z tego właśnie źródła, a nie jakiekolwiek przychody. Innymi słowy, koszty muszą mieć bezpośredni, a nie pośredni związek z konkretnym przychodem, tzn. odnosić się muszą do przychodu rzeczywistego, który osiągnięty został w danym roku podatkowym, a nie do przychodu hipotetycznego, który powinien powstać, ale nie powstał, czy też nie powstał w takiej wysokości, w jakiej powinien. W konsekwencji Sąd wywiódł, że co do zasady koszty związane z nabyciem wierzytelności przez podatnika mogły być zakwalifikowane jako koszty uzyskania przychodu, przy czym nie można uznać, że stanowiły one w całości koszt uzyskania przychodu już w momencie ich poniesienia, w oderwaniu od rzeczywistego przychodu.
Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Wydatki na nabycie wierzytelności stanowią koszty uzyskania przychodów w momencie uzyskania przychodu, a nie w chwili ich poniesienia.”
Komentarz
W prezentowanym wyroku NSA potwierdził wcześniejsze stanowisko sądów administracyjnych, zgodnie z którym wydatki związane z nabyciem wierzytelności stanowią koszty bezpośrednio związane z przychodami osiągniętymi w związku ze spłatą tych wierzytelności i jako takie są one potrącane w roku podatkowym, w którym podatnik osiągnął z tego tytułu przychód. Podobny pogląd znaleźć można m.in. w wyroku NSA z dnia 14 listopada 2008 roku, sygn. akt II FSK 1146/07 oraz w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 29 marca 2010 roku, sygn. akt I SA/Gl 107/10 i w chwili obecnej stanowisko te można już uznać za ugruntowane. Co istotne, ww. orzeczenia są zbieżne ze sposobem orzekania w podobnych sprawach przez organy skarbowe, co znajduje potwierdzenie choćby w interpretacji indywidualnej Ministra Finansów z dnia 31 sierpnia 2011 roku nr IPTPB3/423-102/11-3/KJ.
Zwraca uwagę stanowisko Sądu, zgodnie z którym jeżeli w roku podatkowym podatnik osiągnie tylko część przychodu w związku z daną wierzytelnością (np. gdy dłużnik spłaci tylko część długu), do kosztów uzyskania przychodów zaliczeniu będzie podlegać jedynie część wydatków na nabycie wierzytelności, w wysokości proporcjonalnej do wysokości osiągniętego przychodu.
