Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi wysokość zobowiązania podatkowego w VAT. Wskazały, że jeden z kontrahentów podatnika złożył korektę rozliczenia VAT w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności korygując podatek należny wynikający z jednej z faktur wystawionych na rzecz podatnika. Tymczasem podatnik, pomimo pisemnego wezwania do złożenia korekty własnej deklaracji zgodnie z art. 89b u.p.t.u.¹, korekty takiej nie złożył.

Podatnik argumentował, że wysokość nieściągalnej wierzytelności, skorygowanej przez kontrahenta, jest przedmiotem sądowego sporu pomiędzy stronami. W ocenie podatnika jedynie część tej należności może zostać uznana za nieściągalną (niezapłaconą), gdyż zdecydowana większość została przez podatnika zapłacona. Brak jest zatem podstaw ku temu, aby podatnik był zobowiązany do skorygowania całości podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej przez jego kontrahenta. Co najwyżej część tego podatku powinna podlegać korekcie.

WSA w Łodzi uchylił decyzje organów podatkowych. Po opisaniu procedury korzystania z tzw. ulgi na złe długi uregulowanej w art. 89a i art. 89b u.p.t.u. Sąd wskazał, że korekta podatku wynikająca z ww. przepisów powinna dotyczyć należności, która nie została zapłacona. Poprzez skorzystanie z ulgi na złe długi konstrukcyjnie przestaje istnieć podatek, który został skorygowany. Przestaje zatem faktycznie istnieć także podatek naliczony, który można odliczyć, a to oznacza, że obowiązek korekty podatku naliczonego jest zasadny. Wskazana regulacja nie może jednak oznaczać, że w wyniku otrzymania zawiadomienia o skorzystaniu z ulgi, podatnik-dłużnik ma obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego, bez względu na to, czy dług faktycznie istnieje. Taka interpretacja art. 89b u.p.t.u. byłaby całkowicie sprzeczna z zasadą neutralności VAT, gdyż prowadziłaby do możliwości nadużycia prawa przez nieuczciwego podatnika-sprzedawcę.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Korekta podatku naliczonego, o której mowa w art. 89b ust. 1 u.p.t.u., dotyczy wyłącznie podatku związanego z wierzytelnością, która nie została uregulowana.”

Komentarz
W prezentowanym wyroku WSA w Łodzi udzielił ochrony podatnikowi, który w związku ze skorzystaniem przez kontrahenta z tzw. ulgi na złe długi został w praktyce zobowiązany do skorygowania podatku naliczonego związanego z wierzytelnością, która w jego ocenie nie mogła być uznana za nieściągalną. Kontrahent podatnika, dokonując korekty podatku należnego, uczynił to bowiem w odniesieniu do całości podatku wynikającego z określonej faktury. Jak się później okazało, część tej należności została jednak przez podatnika-dłużnika zapłacona, a w tym zakresie pomiędzy stronami toczy się spór sądowy.

Sąd uznał, że samo dokonanie przez sprzedawcę korekty podatku należnego w ramach uprawnień wynikających z art. 89a u.p.t.u. nie oznacza automatycznie, iż nabywca (dłużnik) jest zawsze zobowiązany do skorygowania własnego podatku naliczonego, niezależnie od tego, czy korekta dokonana przez sprzedawcę była zasadna. W ocenie WSA zasadność takiej korekty (m.in. w zakresie przesłanki nieściągalności wierzytelności) powinna być każdorazowo badana przez organy podatkowe i na tej podstawie powinno się dopiero ustalać zakres obowiązków drugiej strony transakcji.

Stanowisko Sądu należy ocenić pozytywnie. Nie trudno wyobrazić sobie bowiem sytuację, w której podatnik-sprzedawca, nadużywając swoich uprawnień, niezasadnie skoryguje podatek należny w ramach ulgi na złe długi i poinformuje o tym swojego kontrahenta. Przyjęcie stanowiska prezentowanego w niniejszej sprawie przez organy podatkowe oznaczałoby, że nabywca – nawet jeżeli nie zgadza się z zasadnością takiego działania – powinien zawsze skorygować swój podatek naliczony. Pogląd wyrażony przez WSA w Łodzi zapobiega takim przypadkom zobowiązując organy podatkowe do badania, czy dokonana przez sprzedawcę korekta podatku była prawidłowa.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)