Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi wysokość zobowiązania w podatku dochodowym. Wskazały, że podatnik błędnie nie zaliczył do przychodów wartości umorzonych odsetek od kredytu, którego był poręczycielem. Zdaniem organów rezygnację banku z przysługującego mu oprocentowania (tj. redukcji zaległych odsetek), należy kwalifikować jako przypadek otrzymania przez kredytobiorcę nieodpłatnego świadczenia, które wyraża się w tym, że kredytobiorca przez określony czas korzysta z cudzego kapitału, nie ponosząc ostatecznie z tego tytułu jakichkolwiek ciężarów i dzięki temu znajduje się w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do tych podmiotów, które korzystają z kredytów na zasadach rynkowych (tj. za wynagrodzeniem). To zaś oznacza, że przychód z tytułu umorzonych odsetek mieści się w przychodach z innych źródeł podlegających opodatkowaniu.

W toku sprawy podatnik argumentował, że bank nie umorzył jego zobowiązania z tytułu kredytu. W istocie pomiędzy podatnikiem a bankiem doszło do zawarcia ugody zmieniającej umowę kredytową, nie miało jednak miejsca umorzenie zadłużenia.

WSA w Lublinie podzielił stanowisko prezentowane przez organy podatkowe. Stwierdził, że w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.¹ ustawodawca jako przychody wymienił przychody z innych źródeł. Są nimi m.in. nieodpłatne świadczenia, o których można mówić w przypadkach, gdy  otrzymujący odnosi określoną korzyść pod tytułem darmym. Oznacza to, że nie świadczy nic w zamian ani obecnie, ani też w przyszłości, przy czym należy pamiętać, że pojęcie „świadczenie” zakłada działanie aktywne po stronie kontrahenta podatnika, w wyniku którego podatnik uzyskuje określoną korzyść. Nieodpłatne świadczenie obejmuje wszelkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne tj. nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątkowe tej osoby, mające konkretny wymiar finansowy. W tej sytuacji Sąd uznał, że umorzenie odsetek od kredytu, których termin płatności już upłynął, jest przysporzeniem skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Rezygnacja z tych świadczeń przez bank stanowi zwolnienie dłużnika z części długu i oznacza, uzyskanie po stronie dłużnika, podlegającego opodatkowaniu nieodpłatnego świadczenia wyrażającego się w możliwości bezpłatnego korzystania z kapitału. Gdyby nie fakt umorzenia należności odsetkowych wymagalnych i skapitalizowanych, dłużnik byłby zobowiązany do ich uiszczenia, co spowodowałoby uszczuplenie jego majątku. Przychodem bowiem są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Umorzenie odsetek od kredytu, których termin płatności już upłynął, jest przysporzeniem skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu.”

Komentarz
Ugruntowana już linia orzecznicza sądów administracyjnych wskazuje, że przychodem podatników jest m.in. zmniejszenie ich zobowiązań, które nie wiąże się z uszczupleniem ich majątku. W szczególności przychodem takim jest umorzenie posiadanych przez podatników zobowiązań. Pogląd taki znaleźć można m.in. w wyroku NSA z dnia 21 września 2011 roku, sygn. akt II FSK 534/10, z dnia 27 listopada 2008 roku, sygn. akt II FSK 1184/07).

Prezentowany wyrok jednoznacznie potwierdza powyższe stanowisko. W efekcie, w tych wszystkich przypadkach, gdy podatnik korzysta z możliwości zmniejszenia swoich zobowiązań w drodze ich umorzenia, wartość takiej korzyści powinien uwzględnić w kwocie przychodów, a w dalszej perspektywie, uwzględnić przy obliczaniu własnego zobowiązania podatkowego.

1) Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.)