Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że na podstawie umowy z kontrahentem będzie w rocznych okresach rozliczeniowych otrzymywał premie pieniężne za zrealizowanie określonej ilości zakupów. W związku z powyższym podatnik zadał pytanie, czy obroty z tytułu premii pieniężnych są dla niego czynnościami podlegającymi opodatkowaniu VAT (usługami) i czy będzie zobowiązany do ich dokumentowania fakturami VAT.

W udzielonej podatnikowi interpretacji indywidualnej Minister Finansów uznał, iż jeżeli premia pieniężna jest związana z konkretną dostawą, należy uznać ją za rabat, o którym mowa w art. 29 ust. 4 ustawy o VAT¹. Natomiast jeżeli premia taka nie jest związana z konkretną dostawą (tak jak w niniejszej sprawie, gdzie premia obejmuje określony okres rozliczeniowy) należy ją uznać za związaną z określonymi zachowaniami nabywcy, a zatem ze świadczeniem usług przez podmiot otrzymujący premię. Usługi takie podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

WSA w Warszawie rozpatrując wniesioną przez podatnika skargę nie podzielił stanowiska organu. Wskazał, że ta sama transakcja gospodarcza nie może być jednocześnie dostawą towarów i świadczeniem usług. Świadczenia dokonywane w ramach tej samej transakcji nie mogą powodować powstania obowiązku podatkowego u każdej strony, gdyż prowadziłoby to do podwójnego opodatkowania (raz jako sprzedaż – dostawa towaru, drugi zaś jako zakup – usługa). W przedstawionej przez podatnika sytuacji czynnością opodatkowaną będą dostawy towarów realizowane na rzecz podatnika. Premie udzielone za zrealizowanie określonego poziomu zakupów należy natomiast traktować jako nagrodę za osiągnięcie tego poziomu a nie jako wynagrodzenie za świadczenie usług. W konsekwencji premie takie nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Nie jest usługą osiągnięcie przez nabywcę określonej umownie wielkości obrotów (zakupów) z danym sprzedawcą. Tym samym wypłacana nabywcy premia (bonus) za uzyskanie tego pułapu obrotów nie stanowi odpłatności – wynagrodzenia za świadczenie usługi.”

Komentarz
Prezentowany wyrok WSA w Warszawie potwierdza jednolitą linię orzeczniczą sądów administracyjnych w zakresie opodatkowania VAT tzw. premii pieniężnych. Podobne stanowiska wyrażały nie tylko inne wojewódzkie sądy administracyjne, lecz również NSA (zob. np. wyrok NSA z dnia 6 lutego 2007 r. sygn. akt I FSK 94/06, wyrok NSA z dnia 26 lutego 2009 r. sygn. akt I FSK 1067/08 czy też wyrok NSA z dnia 23 września 2008 r. sygn. akt I FSK 998/08). Co warte podkreślenia, pogląd, iż premie pieniężne nie podlegają opodatkowaniu VAT, sądy wyrażały zarówno w sytuacji, gdy premie takie można było powiązać z konkretną dostawą towarów jak i w sytuacji, gdy takie powiązanie nie było możliwe (np. premia dotyczył określonego okresu rozliczeniowego, w ramach którego miało miejsce wiele oddzielnych dostaw).

Powyższe stanowisko zaczął już także akceptować Minister Finansów w wydawanych przez siebie interpretacjach indywidualnych. Pogląd o braku opodatkowania VAT otrzymywanych przez podatników premii pieniężnych można znaleźć np. w interpretacji indywidualnej z dnia 14 grudnia 2009 r. nr IBPP1/443-943/09/AL czy też z dnia 1 grudnia 2009 r. nr ILPP2/443-1314/09-4/AK. W interpretacjach tych organy akcentują jednak, iż ich stanowisko odnosi się do sytuacji, gdy z umowy wiążącej kontrahentów nie wynika obowiązek nabywcy do zrealizowania określonego pułapu zakupów. W związku z tym należy założyć, że jeżeli z umowy obowiązek taki będzie wynikał, to wypłacona nabywcy premia pieniężna zostanie uznana przez organy za podlegające opodatkowaniu wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług.

Należy w pełni podzielić prezentowaną  przez sądy administracyjne linię orzeczniczą w zakresie opodatkowania premii pieniężnych. Odmienne stanowisko w tej kwestii prowadziłoby bowiem do podwójnego opodatkowania, a w konsekwencji do naruszenia konstytucyjnej zasady równości i powszechności opodatkowania, wyrażonej w art. 84 oraz w art. 217 Konstytucji RP. Ponadto takie podejście stanowiłoby naruszenie prawa wspólnotowego. ETS wielokrotnie podkreślał już bowiem, że podstawowym celem wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej, w konsekwencji także podatku od towarów i usług, jest wyeliminowanie podwójnego opodatkowania tych samych transakcji (por. m. in. wyrok z dnia 27 czerwca 1989 r., sygn. akt J 50/88, czy też z dnia 3 października 1985 r., sygn. akt J 249/84).

Konkludując należy stwierdzić, iż zagadnienie sposobu opodatkowania premii pieniężnych jest już przesądzone i nie powinien budzić żadnych wątpliwości ani na gruncie prawa polskiego, ani prawa wspólnotowego.

1 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)