Puste faktury nie dają prawa do odliczenia – wyrok WSA w Łodzi z dnia 16 marca 2012 r., sygn. akt I SA/Łd 952/11

Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi wysokość zobowiązania w podatku od towarów i usług. Zakwestionowały prawidłowość odliczenia podatku naliczonego z szeregu faktur wskazując, że nie dokumentowały one rzeczywistych transakcji gospodarczych. W ocenie organów wynikające z art. 86 u.p.t.u.1 prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz określony w tym przepisie sposób obliczenia kwoty podatku naliczonego związane są z rzeczywistym nabyciem przez podatnika towarów i usług. Z przepisu tego nie wynika, że wystarczającym jest posiadanie przez nabywcę oryginału faktury opisującej nabycie towarów lub usług w oderwaniu od faktu odzwierciedlenia przez ten dokument rzeczywistego zdarzenia gospodarczego. Wprost przeciwnie, zarówno z tego przepisu, jak i ze wszystkich przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika założenie ustawodawcy, że faktury mają dokumentować rzeczywiste zdarzenie gospodarcze podlegające opodatkowaniu. W konsekwencji, odwołując się do art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a) u.p.t.u., organy uznały, że podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z zakwestionowanych faktur.

Podatnik argumentował, że posiadane przez niego faktury dokumentowały rzeczywiste transakcje gospodarcze. Podatnik faktycznie nabywał określone towary, czego organy podatkowe nie kwestionowały. Skoro tak, to faktury dokumentujące te nabycia rodziły po stronie podatnika prawo do odliczenia podatku naliczonego.

WSA w Łodzi, po analizie zebranego w sprawie materiału dowodowego, podzielił stanowisko prezentowane przez organy skarbowe. Wskazał, że dla powstania prawa do odliczenia decydujące znaczenie ma powstanie obowiązku podatkowego u sprzedawcy, przez co istotnego znaczenia nabiera ustalenie, czy u sprzedawcy powstał podatek należny, nie ma znaczenia przy tym, czy podatek ten został zapłacony. Prawo do odliczenia podatku naliczonego nie ma charakteru samoistnego – jest to prawo warunkowe, które nie może powstać u nabywcy towaru jeżeli we wcześniejszej fazie obrotu – u sprzedawcy – nie powstał obowiązek podatkowy. Z zebranych w sprawie dowodów wynikało natomiast, że pomiędzy podatnikiem a rzekomym sprzedawcą nie dochodziło do transakcji sprzedaży, a zatem po stronie sprzedawcy nie powstawał obowiązek podatkowy. W ocenie Sądu faktura, która nie dokumentuje sprzedaży opodatkowanej między wskazanymi w niej kontrahentami, nie wywołuje żadnych skutków podatkowych zarówno u jej wystawcy, jak i u odbiorcy. Dla prawa do odliczenia podatku naliczonego z danej faktury niewystarczającym jest ustalenie, że towar znalazł się w posiadaniu nabywcy, jeżeli nie zostanie wykazane, że to w wyniku czynności udokumentowanej tą właśnie fakturą rodzącą u sprzedawcy powstanie obowiązku podatkowego, doszło do nabycia tego towaru. Innymi słowy prawo do odliczenia podatku jest następstwem powstania obowiązku podatkowego z tytułu faktycznej czynności podatnika wystawiającego fakturę, czyli obowiązku podatkowego powstałego na poprzednim etapie obrotu.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Faktury, które nie dokumentują rzeczywistych transakcji pomiędzy podmiotami wskazanymi jako wystawca i odbiorca faktury, nie dają prawa do odliczenia podatku naliczonego.”

Komentarz
W prezentowanym wyroku Sąd przypomniał, że prawo do odliczenia podatku naliczonego nie jest prawem o nieograniczonym charakterze. Jednym z warunków jego powstania u nabywcy towarów lub usług jest wcześniejsze powstanie obowiązku podatkowego u sprzedawcy. Taka sytuacja zachodzi w szczególności wówczas, gdy dana transakcja została rzeczywiście dokonana pomiędzy wskazanymi na fakturze podmiotami. W innym przypadku, czyli wtedy, gdy transakcji w ogóle nie było lub też, gdy co prawda miała ona miejsce, lecz stronami transakcji były inne podmioty niż te wyszczególnione na fakturze, prawo do odliczenia nie powstanie (por.  wyrok NSA z dnia 13 października 2009 roku, sygn. akt I FSK 829/08).

W tych ostatnich sytuacjach podstawą do pozbawienia nabywcy prawa do odliczenia jest art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a) u.p.t.u., zgodnie z którym nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności.

\"\"
1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)

Dodaj komentarz