Kiedy można skutecznie wydziedziczyć?

Przybliżając pokrótce instytucję zachowku stwierdzić należy, że jest to uprawnienie przysługujące osobom, które nie zostały powołane do spadkobrania w testamencie, a dziedziczyłyby na podstawie ustawy gdyby testament nie został sporządzony, kierowane przeciwko spadkobiercom o zapłatę określonej części wartości udziału spadkowego. Roszczenie o zapłatę zachowku pełni zatem funkcję ochronną w stosunku do rodziny spadkobiercy i ma zapewnić jej partycypację w schedzie spadkowej mimo pominięcia w testamencie. Instytucja zachowku nie ogranicza swobody testowania, gdyż testator może dowolnie rozporządzić całym swoim majątkiem, jednak musi się liczyć z tym, że osoby nieobjęte przez niego testamentem mogą kierować roszczenia o zapłatę względem spadkobierców testamentowych.

Instytucja wydziedziczenia ma na celu pozbawić niedoszłych spadkobierców ustawowych opisanego powyżej roszczenia.

Poprzez wydziedziczenie spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku pod warunkiem zaistnienia jednej z przytoczonych poniżej okoliczności:

1. Uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

Do postępowania sprzecznego z zasadami współżycia społecznego można zaliczyć takie postępowanie, które łamie powszechnie przyjęte normy moralne i prawne (np. popełnianie przestępstw, wykazywanie braku zainteresowania najbliższymi). Istotne jest aby postępowanie wydziedziczonego było uporczywe, tj. charakteryzowało się trwałością oraz aby sprzeciwiało się woli spadkodawcy.

2. Uprawniony do zachowku dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci.

Przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu i wolności stypizowane są w kodeksie karnym. Aby popełnienie takiego przestępstwa mogło stanowić podstawę wydziedziczenia pokrzywdzonym musi być sam spadkodawca lub osoba dla niego najbliższa.

3. Uprawniony do zachowku uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Do obowiązków rodzinnych, których niedopełnianie względem spadkodawcy może prowadzić do wydziedziczenia, można zaliczyć takie obowiązki jak obowiązek alimentacji lub opieki.

Powyższy katalog przesłanek wydziedziczenia jest katalogiem zamkniętym co oznacza, że spadkodawca nie może dokonać wydziedziczenia na innej podstawie niż wskazanej powyżej. Przyczyna wydziedziczenia powinna zostać przez spadkodawcę podana w treści testamentu.

Warto również wskazać na kwestię przebaczenia. Spadkodawca nie może bowiem wydziedziczyć osoby uprawnionej do zachowku, jeśli jej przebaczył. W praktyce kwestia przebaczenia może stać się argumentem podnoszonym przez wydziedziczonego przy wysuwaniu względem spadkobierców roszczeń o zapłatę zachowku.

Dodaj komentarz