W tym stanie faktycznym podatnik zadał pytanie czy opłata wstępna stanowiąca 10 % wartości umowy leasingu jest kosztem uzyskania przychodu w dacie jej poniesienia.
Zdaniem podatnika pierwsza rata leasingowa jest kosztem uzyskania przychodu w dacie jej poniesienia, ponieważ należy do kosztów pośrednio związanych z przychodami, które są potrącalne w dacie ich poniesienia.
Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Organ wskazał, iż uiszczenie pierwszej raty leasingowej jest kosztem dotyczącym całej umowy i ściśle określonego czasu jej trwania (przekraczającego rok podatkowy) i dlatego powinien być zaliczany do kosztów uzyskania przychodów proporcjonalnie do czasu trwania umowy leasingu.
Na skutek złożonej przez podatnika skargi, WSA w Łodzi wskazał, że przedmiotowa opłata wstępna nie jest wydatkiem dotyczącym okresu przekraczającego rok podatkowy, bowiem żaden przepis prawa nie wskazuje, iż rata inicjalna obejmuje lub dotyczy całego okresu leasingu.
NSA nie podzielił poglądu reprezentowanego przez organ i zgodził się z Sądem pierwszej instancji. Sąd zauważył, że wstępna opłata leasingowa ma charakter opłaty samoistnej nieprzypisanej do poszczególnych rat leasingowych, zaś jej poniesienie jest warunkiem koniecznym do realizacji umowy leasingu, co oznacza, że nie można powiedzieć, iż dotyczy ona okresu, na jaki umowa została zawarta.
Rozstrzygnięcie podjęte przez NSA pozwala na sformułowanie następującej tezy:
„(…) opłata wstępna (…) Miała, (…) charakter samoistny nieprzypisany do poszczególnych rat leasingowych. Nie można więc zasadnie twierdzić, że dotyczyła ona okresu, na jaki umowa leasingu została zawarta, a więc okresu przekraczającego rok podatkowy. W takim przypadku (…) wstępna opłata leasingowa powinna zostać zaliczona do kosztów jednorazowo, bez konieczności rozliczania jej w czasie. (…).”
„(…) opłata wstępna (…) Miała, (…) charakter samoistny nieprzypisany do poszczególnych rat leasingowych. Nie można więc zasadnie twierdzić, że dotyczyła ona okresu, na jaki umowa leasingu została zawarta, a więc okresu przekraczającego rok podatkowy. W takim przypadku (…) wstępna opłata leasingowa powinna zostać zaliczona do kosztów jednorazowo, bez konieczności rozliczania jej w czasie. (…).”
Wyrok NSA wpisuje się w korzystną dla podatników linię orzecznictwa dotyczącą możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów rat inicjalnych1.
W myśl art. 15 ust. 4d UoCIT2 koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.
W przedmiotowym sporze należy rozstrzygnąć pojęcie kosztów dotyczących okresu przekraczającego rok podatkowy. Należy wskazać, że wydatek może być jednorazowy, ale dotyczyć okresu dłuższego niż rok podatkowy (np. jednorazowa składka ubezpieczeniowa na okres ochronny dłuższy niż rok podatkowy).
W przedmiotowej sprawie opłata wstępna była warunkiem możliwości zawarcia umowy leasingu oraz wydania przedmiotu leasingu. Opłata ta miała, zatem charakter samoistny nieprzypisany do poszczególnych rat leasingowych. W świetle powyższego, błędnym należy uznać twierdzenie, że dotyczyła ona okresu, na jaki umowa leasingu została zawarta, a więc okresu przekraczającego rok podatkowy.
W związku z powyższym, należy uznać zgodnie z poglądem orzecznictwa, że wstępna opłata leasingowa powinna zostać zaliczona do kosztów jednorazowo, bez konieczności rozliczania jej w czasie. Dotyczy ona, bowiem nie tyle samego trwania usługi leasingu, lecz w ogóle prawa do skorzystania z niego, skoro od jej uiszczenia uzależnione jest zawarcie umowy i wydanie przedmiotu leasingu.
1) Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 stycznia 2011 r. sygn. akt II FSK 1546/09, Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 maja 2011 r. sygn. akt II FSK 59/10, Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 kwietnia 2013 r. sygn. akt II FSK 1764/11.
2) Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. 2011, nr 74, poz. 397).