Podstawy prawne tzw. świadczeń konsolidacyjnych w ramach umów typu cash pooling

Wśród usług dotyczących zarządzania płynnością usługa typu cash pooling stanowi specyficzny rodzaj usług bankowych, w których zwykle tzw. umowa konsolidacji rachunków bankowych przewiduje gromadzenie środków finansowych na rachunku skonsolidowanym danej grupy kapitałowej.

W świetle obowiązujących przepisów wykonywanie usługi typu cash pooling, tzn. faktyczne dokonywanie określonych przesunięć środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi uczestników takiej struktury, nigdy nie kreuje samodzielnie czynności prawnej, która byłaby podstawą dokonywania takich przesunięć. Innymi słowy fakt, że bank realizujący taką usługę dokonuje określonych przelewów pomiędzy rachunkami bankowymi, sam przez się nie powoduje powstania tytułu prawnego do tych środków pieniężnych po stronie podmiotu, który otrzymuje takie środki na swój rachunek albo z którego rachunku środki te zostają wytransferowane (chyba, że środki te stanowią rozliczenie innego zobowiązania, np. spłatę istniejącego długu podmiotu, z którego rachunku bankowego środki są transferowane dalej).

Powyższe wynika przede wszystkim z tego, że – jak wspomniano na wstępie – usługa typu cash pooling, jako specyficzny rodzaj usług bankowych, obejmuje tzw. konsolidację rachunków bankowych przewidującą zwykle gromadzenie, przez podmiot zarządzający rachunkami (agenta), na zlecenie grupy powiązanych przedsiębiorców (uczestników), ich środków finansowych na rachunku skonsolidowanym takiej grupy i kompensowaniu przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne podmioty z niedoborami innych podmiotów należących do grupy. Kredytowanie uczestników z saldami ujemnymi za pomocą tzw. świadczeń konsolidacyjnych ze strony uczestników posiadających salda dodatnie jest zawsze jednym z kluczowych elementów umowy konsolidacji rachunków bankowych. Kredytowanie to może przyjmować formę tradycyjnych pożyczek udzielanych sobie wzajemnie przez podmioty powiązane, ale może równie przybierać charakter bieżącego wyrównywania sald (bądź ich zmniejszenia) w drodze wielostronnych i wielokrotnych świadczeń konsolidacyjnych o charakterze zwrotnym polegających na regularnym dokonywaniu spłat określonych zobowiązań uczestników (przez odpowiednio agenta lub bank), wskutek czego następują określone zmiany po stronie wierzyciela lub dłużnika takich zobowiązań (na zasadzie tzw. subrogacji ustawowej regulowanej postanowieniami art. 518 par.1 pkt 3 k.c. bądź w formule przejęcia długu w trybie art. 519 k.c.).

Z powyższych względów, umowy dotyczące wykonywania usług typu cash pooling powinny zawierać uregulowanie kwestii tytułów prawnych, które stanowić mają podstawę dla dokonywania określonych przesunięć środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi uczestników. W odniesieniu do niektórych umów taką podstawą prawną mogą być np. pożyczki udzielane sobie nawzajem przez uczestników struktury cash pooling, przy czym należy zwrócić uwagę, że dokonywanie świadczeń konsolidacyjnych przez bank (przesunięcia środków pomiędzy rachunkami bankowymi) mogą również być związane ze spłatą zadłużenia uczestników wobec banku z tytułu udzielonego kredytowania w ramach rachunku bankowego. Należy także dodać, że sposób uregulowania tego zagadnienia w umowach typu cash pooling może przewidywać, że kwestia tytułów prawnych będących podstawą przesunięć środków pomiędzy rachunkami, zostanie unormowana poza tą umową poprzez odesłanie do takich dodatkowych umów (np. do odrębnej umowy ramowej pożyczki), co jednak jest w pełni dopuszczalne i skuteczne prawnie.

Dodaj komentarz