Przepis art. 189 k.p.c. rozstrzyga o dopuszczalności powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego. Zgodnie z zasadą prawną, ustaloną mocą uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1968 roku (III CZP 103/68, OSNCP 1969/85) skutecznie wystąpienie z powództwem uzależnione jest od istnienia interesu prawnego po stronie powodowej. Jednocześnie nawet istnienie po stronie powoda interesu prawnego, w żaden sposób nie przesądza o zasadności wytoczonego powództwa, lecz stwarza możliwość zbadania i ustalenia w toku postępowania prawdziwości podnoszonych przez powoda twierdzeń, że dany stosunek prawny lub prawo istnieje (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 roku, II CSK 33/09, LEX nr 515730).

Zgodnie z aktualnym stanowiskiem judykatury interes prawny jest to interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych i należy go rozumieć jako potrzebę uzyskania ochrony prawnej. W przypadku praw lub stosunków prawnych, interes prawny z reguły występuje wówczas, gdy istnieje niepewność do istnienia prawa lub stosunku prawnego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2010 roku (II PK 342/09, Lex nr 585783) wskazał, że interes prawny istnieje wówczas, gdy zachodzi stan niepewności co do istnienia stosunku prawnego lub prawa, a wynik postępowania doprowadzi do usunięcia niejasności i wątpliwości w tym zakresie i zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości.

Ponadto zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2004 roku (CK 387/02, LEX nr 391789) uzależnienie powództwa o ustalenie od istnienia interesu prawnego, jest zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie pojmowane elastycznie, z uwzględnieniem celowościowej wykładni pojęcia interesu prawnego, konkretnych okoliczności danej sprawy, a przede wszystkim od tego, czy w drodze innego powództwa (np. o świadczenie) strona może uzyskać pełną ochronę swoich praw (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1970 r., III PZP 34/69, OSNC 1970/12/217, LEX nr 1099; uchwała z dnia 11 maja 1994 r., II PZP 1/94, OSNP 1994/6/96, LEX nr 11829). Interes prawny stanowi materialno prawną przesłankę powództwa o ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c., a stwierdzenie jego istnienia lub braku powinno nastąpić na etapie merytorycznego rozpoznawania sprawy. Oznacza to, że stwierdzenie przez sąd braku interesu prawnego musi doprowadzić do oddalenia powództwa z powodu jego bezzasadności.