Jednocześnie art. 4 ust. 1 ustawy stanowi, iż u pracodawców, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy, układ zbiorowy pracy może dowolnie kształtować wysokość odpisu na Fundusz; może również postanawiać, że Fundusz nie będzie tworzony. U pracodawców określonych w art. 3 ust. 1 ustawy, których pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawach, o których mowa w ust. 1, może zawierać regulamin wynagradzania. Mając na uwadze, iż ustawodawca nakłada na pracodawcę, obowiązek dokonania do dnia 31 maja danego roku, odpisu w wysokości 75 % na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych, w praktyce często pojawiają się wątpliwości czy istnieje możliwość zmniejszenia tego odpisu.

Procedura rezygnacji z tworzenia Zakładowego Funduszu, czy też zmniejszenia odpisu na ten fundusz, uzależniona jest od liczby pracowników zatrudnionych przez pracodawcę, w przeliczeniu na pełne etaty, według stanu na dzień 01 stycznia danego roku oraz od tego, czy w zakładzie pracy obowiązuje układ zbiorowy pracy, czy regulamin wynagradzania. W praktyce istnieje możliwość zawieszenie lub zmniejszenia odpisów, a także rezygnacja z tworzenia Funduszu w ogóle, jeżeli zachowany zostanie właściwy tryb umożliwiający wprowadzenia odpowiednich zmian.

Jeżeli u pracodawcy obowiązuje układ zbiorowy pracy, wówczas decyzję o obniżeniu wskaźnika procentowego odpisu na Zakładowy Fundusz  lub o nietworzeniu Funduszu wprowadza się w drodze zmiany układu zbiorowego pracy. Zmiany do układu pracy powinny mieć formę protokołów dodatkowych, do których stosuje się odpowiednio przepisy, dotyczące układu zbiorowego pracy. Stronami układu zbiorowego są pracodawca i związki zawodowe, których zgoda na zgłoszoną przez pracodawcę propozycję zmiany układu jest niezbędna do jej obowiązywania i wejścia w życie. Jednocześnie przyjęty i podpisany przez strony układu zbiorowego, protokół dodatkowy wymaga rejestracji przez Okręgowego Inspektora Pracy i wchodzi w życie w terminie zawartym w protokole, jednak nie wcześniej niż z dniem jego zarejestrowania.

Natomiast pracodawca, którego pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, ale z uwagi na zatrudnianie co najmniej 20 pracowników jest zobligowany do wydania regulaminu wynagradzania. Wówczas wszelkie zmiany, dotyczące wskaźnika odpisu na Zakładowy Fundusz i tworzenia funduszu wprowadza się do regulaminu wynagradzania w drodze aneksu. Również w tym przypadku, treść regulaminu musi być uzgodniona z zakładową organizacją związkową. Aneks do regulaminu wynagradzania nie wymaga rejestracji przez Okręgowego Inspektora Pracy i wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia jego ogłoszenia, w sposób przyjęty w danym zakładzie pracy. Istotnym jest, że treść art. 4 ust. 3 ustawy wyraźnie wskazuje, iż brak zgody związków zawodowych uniemożliwia wprowadzenia postanowień o nietworzeniu Zakładowego Funduszu lub zmniejszeniu odpisu. Jednocześnie należy wskazać, iż zmiany układu zbiorowego pracy bądź regulaminu wynagradzania, które wprowadzają ograniczenie obciążeń socjalnych względem pracodawcy, powinny zostać poparte konkretną przyczyną, która zmusza pracodawcę do obniżenia świadczeń socjalnych na rzecz pracowników. W tym miejscu można przykładowa wskazać na trudną sytuacją finansową pracodawcy, utratę płynności finansowej, zagrażającej utrzymaniu obecnego zatrudnienia, która zmusza do bardzo poważnych cięć w kosztach, aby zapewnić utrzymanie się na rynku, etc.