Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji podatnik wskazał, że świadczy usługi kompleksowej pomocy drogowej (tzw. usługi assistance). W ramach tej działalności nawiązał współpracę z kilkoma zakładami ubezpieczeń, które w zamian za zapłatę składki oferują klientom (ubezpieczonym) usługi obejmujące zapewnienie pomocy w przypadku unieruchomienia pojazdu na skutek wypadku, awarii lub innego zdarzenia losowego. Rolą podatnika w ramach tej współpracy jest zapewnienie ubezpieczonym usług pomocy drogowej w razie wystąpienia zdarzenia wymienionego w umowie ubezpieczenia zawartej przez zakład ubezpieczeń z klientem. Z perspektywy klienta, opisana powyżej relacja pomiędzy nim a zakładem ubezpieczeń stanowi jedną usługę, tj. klient na podstawie umowy zawartej z zakładem ubezpieczeń zostaje objęty ochroną ubezpieczeniową zapewniającą wyżej wymienione świadczenia pomocy drogowej w przypadku unieruchomienia pojazdu, przy czym wykonanie tych świadczeń zakład ubezpieczeń zleca podatnikowi. Świadczenia realizowane przez podatnika (usługi assistance) są w tym przypadku wykonywane w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń. W tym stanie rzeczy podatnik zapytał, czy usługi assistance – świadczone przez niego na zlecenie zakładów ubezpieczeń, w związku z zaistnieniem zdarzenia objętego umową ubezpieczenia zawartą przez klienta z zakładem ubezpieczeń – są zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. W ocenie podatnika powyższe usługi korzystają ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 13 u.p.t.u.¹, gdyż stanowią element zwolnionej z podatku usługi ubezpieczeniowej świadczonej przez zakład ubezpieczeń.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Stwierdził, że usługi assistance polegające na zapewnieniu pomocy w przypadku unieruchomienia pojazdu na skutek wypadku, awarii lub innego zdarzenia losowego – świadczone przez podatnika na zlecenie zakładów ubezpieczeniowych, w związku z zaistnieniem zdarzenia objętego umową ubezpieczenia zawartą przez klienta z zakładem ubezpieczeń – nie są zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 13 u.p.t.u.

WSA w Poznaniu podzielił stanowisko zaprezentowane przez organ. Wskazał na brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u. przewidującego zwolnienie z VAT usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji. Sąd stwierdził, że na gruncie dotychczasowej praktyki orzeczniczej „czynność ubezpieczeniowa” charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej zobowiązuje się do spełnienia na rzecz ubezpieczonego określonego świadczenia. Czynność ubezpieczeniowa w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego pomiędzy usługodawcą, który domaga się zwolnienia podatkowego w VAT, a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem (czyli ubezpieczonym). Z przedstawionego przez podatnika stanu faktycznego wynika natomiast, że nie pozostaje on w żadnych stosunkach prawnych z ubezpieczonym, a wyłącznie z zakładem ubezpieczeń, w imieniu i na rzecz którego wykonuje czynności wskazane we wniosku. Tym samym nie przysługuje mu zwolnienie z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u. W ocenie Sądu świadczone przez podatnika usługi nie są objęte także zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 13 u.p.t.u.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Usługi pomocy drogowej (assistance), świadczone przez podatnika na rzecz ubezpieczonych na podstawie odrębnej umowy zawartej przez podatnika z zakładem ubezpieczeń, nie korzystają ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 oraz ust. 13 u.p.t.u.”

Komentarz
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u. zwolnione z VAT są usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji. Uzupełnieniem powyższej regulacji jest art. 43 ust. 13 u.p.t.u., który zwolnieniem obejmuje także świadczenie usługi stanowiącej element usługi ubezpieczeniowej, reasekuracyjnej lub pośrednictwa ubezpieczeniowego, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia jednej z ww. usług.

W ocenie WSA w Poznaniu, usługi assistance, świadczone w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń przez podatnika prowadzącego działalność w zakresie pomocy drogowej, nie są objęte żadnym z powyższych zwolnień. Wskazane stanowisko Sądu jest zbieżne z poglądami prezentowanymi przez organy skarbowe, które zakres omawianych zwolnień interpretują bardzo ściśle (por. interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 14 listopada 2011 roku nr ILPP1/443-1109/11-4/MS).

Wykluczenie możliwości zastosowania do ww. usług zwolnienia z VAT – przy założeniu, że stanowisko zaprezentowane przez WSA w Poznaniu znajdzie akceptację innych sądów administracyjnych – oznaczać będzie, że usługi te podlegają opodatkowaniu według podstawki podatku. Nie można ich bowiem zakwalifikować jako usług, do których zastosowanie znajdzie jedna z obniżonych stawek VAT.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)