Buy back obecnie często bywa wykorzystywany jako sposób zarządzania finansami spółki, poprawy struktury kapitału czy też sygnalizowanie dobrej kondycji finansowej lub nieadekwatności wyceny akcji na rynku.

Realizacja programu nabycia akcji własnych podlega określonym restrykcjom prawnym, które posiadają znaczenie o tyle, iż nabywanie akcji własnych przez spółkę akcyjną jest co do zasady niedozwolone (art. 362 par 1 kodeksu spółek handlowych dalej „KSH”), zaś w przypadku spółki notowanej może stanowić zakazaną manipulację instrumentami finansowymi (art. 39 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi dalej „Ustawa o obrocie”). Od tych ogólnych zasadach istnieje jednak wiele wyjątków pozwalających na legalne i zorganizowane prowadzenia skupu akcji własnych przez spółkę notowaną na giełdzie.

Przesłanki dopuszczalnego nabycia akcji własnych

Buy back przeprowadzony w związku z zarządzaniem finansami spółki najczęściej przybiera postać nabycia akcji własnych w celu umorzenia (pkt. 2 art. 362 KSH) lub na podstawie upoważnienia zawartego w uchwale walnego zgromadzenia (pkt. 8 art. 362 KSH). W praktyce nawet jeśli akcje mają być nabyte w celu umorzenia to pierwszym krokiem realizacji buy back jest upoważnienie zawarte w uchwale walnego zgromadzenia. Uchwała walnego zgromadzenia dotycząca nabycia akcji własnych zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych powinna wskazywać na warunki nabycia, w szczególności:

a) maksymalną liczbę akcji do nabycia,
b) okres upoważnienia, który nie może przekraczać pięciu lat,
c) oraz maksymalną i minimalną wysokość zapłaty za nabywane akcje, jeżeli nabycie następuje odpłatnie.

Ponadto nabywanie akcji własnych powinno spełniać dodatkowo następujące warunki:

1) nabyte akcje powinny być w pełni pokryte,
2) łączna wartość nominalna nabytych akcji nie przekracza 20 % kapitału zakładowego spółki, uwzględniając w tym również wartość nominalną pozostałych akcji własnych, które nie zostały przez spółkę zbyte,
3) łączna cena nabycia akcji własnych, powiększona o koszty ich nabycia, nie jest wyższa od kapitału rezerwowego, utworzonego w tym celu z kwoty, która zgodnie z art. 348 § 1 KSH może być przeznaczona do podziału.

Powyższe kodeksowe przesłanki nabywania akcji własnych nie są jedynymi, ponieważ spółka publiczna, aby uniknąć podejrzenia o manipulację instrumentami finansowymi, zgodnie z art. 39 ust 3 Ustawy o obrocie, powinna dokonywać nabywania akcji własnych w trybie, terminie i na warunkach określonych w przepisach rozporządzenia Komisji (WE) nr 2273/2003 z dnia 22 grudnia 2003 r. wykonującego dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do zwolnień dla programów odkupu i stabilizacji instrumentów finansowych (Dz. Urz. WE L 336 z 23.12.2003).

Realizacja programu odkupu

Program odkupu i stabilizacji instrumentów finansowych powinien zawierać szczegółowe informacje dotyczące nabywania akcji i ustanawiany jest albo w uchwale walnego zgromadzeni albo najczęściej przyjmowany jest wykonawczo na podstawie uchwały zarządu. Te informacje szczegółowe, zgodnie z przepisami rozporządzenie Komisji (WE) 2273/2003 muszą obejmować cel programu (w praktyce umorzenie poprzez obniżenie kapitału zakładowego), maksymalne wynagrodzenie, maksymalną liczbę akcji, które mają być nabyte oraz okres, na który udzielono zezwolenia na program.

Obowiązki informacyjne

Przed rozpoczęciem skupu akcji własnych program odkupu musi być odpowiednio podany do publicznej wiadomości (opublikowane w postaci raportu bieżącego).
Późniejsze zmiany programu muszą podlegać odpowiedniemu podaniu do publicznej wiadomości
Ponadto spółka musi podać do publicznej wiadomości informacje szczegółowe na temat transakcji, najpóźniej na koniec siódmej dziennej sesji rynkowej następującej po dniu wykonania takich transakcji (raport z realizacji programu skupu akcji własnych).

Warunki obrotu – cena oraz wolumen

W odniesieniu do ceny program odkupu musi przewidywać, że spółka nie będzie podczas wykonywania transakcji w ramach programu odkupu nabywać akcji po cenie będącej wartością wyższą spośród ceny ostatniej niezależnej transakcji i najwyższej bieżącej niezależnej oferty w miejscu obrotu, w którym dokonywany jest zakup.
W odniesieniu do wolumenu, emitentowi nie wolno co do zasady nabywać więcej niż 25 % średniego dziennego wolumenu danych akcji w jakimkolwiek dniu na rynku regulowanym, na którym dokonywany jest zakup.
Wartość średniego dziennego wolumenu musi być oparta na średnim dziennym wolumenie w miesiącu poprzedzającym miesiąc podania tego programu do publicznej wiadomości i ustalona na tej podstawie dla okresu, dla którego wydano zezwolenie na program.
W przypadku gdy program nie odnosi się do tego wolumenu, wartość średniego dziennego wolumenu musi być oparta na średnim dziennym wolumenie w ciągu 20 dni poprzedzających dzień zakupu. (Art. 5 rozporządzenie Komisji (WE) 2273/2003)

Ograniczenia dotyczące transakcji w trakcie programu odkupu

Emitentowi nie wolno co do zasady podczas uczestnictwa w programie odkupu angażować się w następujące transakcje:

a) sprzedaż własnych akcji w czasie trwania programu;
b) obrót w ciągu okresu zamkniętego;
c) obrót, w którego przypadku emitent podjął decyzję o opóźnieniu podania informacji wewnętrznych do publicznej wiadomości.

Ograniczenie to nie ma zastosowania gdy emitent dysponuje programem harmonogramowego odkupu lub program odkupu jest prowadzony i zarządzany przez przedsiębiorstwo inwestycyjne lub instytucję kredytową, które podejmują swoje decyzje dotyczące obrotu w odniesieniu do akcji remitenta, niezależnie od, i bez wpływu, emitenta w zakresie określenia ram czasowych zakupów.