Ubezpieczenie zdrowotne w Narodowym Funduszu Zdrowia obowiązuje nie tylko w Polsce, ale także w innych krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Nie oznacza to jednak wszędzie dostępu do darmowej służby zdrowia – w uproszczeniu osoba ubezpieczona w Polsce, jest traktowana w pozostałych krajach powyższego obszaru analogicznie, jak obywatele tego kraju, czyli to, co dla nich jest darmowe, darmowe jest i dla niej. Z kolei, jeżeli jakichś zabieg jest odpłatny dla obywateli danego kraju, będzie on również odpłatny dla polskiego ubezpieczonego.

Przed opuszczeniem kraju osoba, która zamierza skorzystać z opieki medycznej za granicą lub przewiduje taką możliwość, powinna zaopatrzyć się w EKUZ (Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego).

Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego jest dokumentem uprawniającym do korzystania ze świadczeń zdrowotnych podczas pobytu w innych państwach członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Szwajcarii. Została ona wprowadzona 1 czerwca 2004 r. w niektórych państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Szwajcarii, zastępując formularze: E 110, E 111, E 119 i E 128. W pozostałych państwach, w tym Polsce, EKUZ znajduje zastosowanie od 1 stycznia 2006 r. Od daty tej można posługiwać się wyłącznie EKUZ, gdyż dotychczas wydane formularze E 111 straciły ważność.

Warto zaznaczyć, iż EKUZ nie jest dowodem ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia uprawniającym do świadczeń zdrowotnych na terytorium Polski. Oznacza to, że osoba ubezpieczona w NFZ może posługiwać się EKUZ wyłącznie za granicą – na terenie Polski osoba ta musi się zatem legitymować dowodami ubezpieczenia na zasadach ogólnych.

Na EKUZ znajdują się następujące informacje:

• imię;
• nazwisko;
• data urodzenia;
• PESEL;
• numer identyfikacyjny instytucji, która wydała Kartę;
• numer identyfikacyjny Karty;
• data ważności Karty.

Są to jedyne dane zawarte na Karcie. Każde państwo członkowskie wydaje Kartę we własnym języku urzędowym, zawierającą ten sam zestaw danych.

Prawo do otrzymania EKUZ mają osoby ubezpieczone w Narodowym Funduszu Zdrowia. Karta jest wydawana odrębnie każdej osobie wyjeżdżającej czasowo do innego państwa członkowskiego, np.:

• w celach turystycznych;
• w celu odwiedzenia rodziny lub znajomych;
• w związku z krótką podróżą służbową;
• w celu podjęcia studiów;
• pracownikom oddelegowanym do pracy za granicę przez polskiego pracodawcę.

Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego nie przysługuje osobom, które przestały podlegać polskiemu ustawodawstwu, np. w związku z podjęciem pracy w innym państwie członkowskim, oraz osobom, których ubezpieczenie w NFZ wygasło. Osoby, które posługują się EKUZ w innych państwach członkowskich, mimo że straciły do niej uprawnienia, mogą zostać zobowiązane do pokrycia kosztów leczenia, z którego skorzystały w innym państwie członkowskim.

Aby otrzymać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego należy złożyć wniosek w Oddziale Wojewódzkim lub Delegaturze Narodowego Funduszu Zdrowia właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Wypełniony wniosek wraz z załącznikami należy złożyć w Oddziale w jeden z następujących sposobów:

• osobiście;
• pocztą;
• faksem.

Do wniosku trzeba załączyć dokument potwierdzający ubezpieczenie zdrowotne w NFZ, czyli:

• w przypadku pracowników: ostatni RMUA bądź, gdy nie ma możliwości jego uzyskania, aktualnie podstemplowana książeczka ubezpieczeniowa lub zaświadczenie pracodawcy (wg wzoru dostępnego w NFZ);
• w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą: ostatni dowód wpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne;
• w przypadku rolników ubezpieczonych w KRUS: zaświadczenie z KRUS o odprowadzanych składkach na ubezpieczenie zdrowotne lub ostatni dowód wpłaty składki;
• w przypadku emerytów: legitymacja emeryta (lub ostatni odcinek emerytury);
• w przypadku rencistów: legitymacja rencisty (lub ostatni odcinek renty) oraz decyzja o przyznaniu renty;
• w przypadku bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy: zaświadczenie z urzędu pracy o odprowadzaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Osoba ubezpieczona jako członek rodziny (np. uczeń, student, niepracujący małżonek) również powinna złożyć wniosek o EKUZ, załączając:

• dokument potwierdzający ubezpieczenie zdrowotne osoby, która zgłosiła ją do ubezpieczenia zdrowotnego (patrz wyżej), oraz
• dowód zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego (druk ZUS ZCNA, ZUS ZCZA),
• oraz w przypadku osób, które ukończyły 18 rok życia: dokument potwierdzający kontynuację nauki (np. legitymacja studencka) lub niepełnosprawność.

Dokumenty należy dostarczyć w oryginałach bądź poświadczonych kopiach, natomiast dokumenty ze zdjęciem (np. legitymacja ubezpieczeniowa lub studencka) wystarczy okazać do wglądu.

W przypadku osób wyjeżdżających do pracy EKUZ wydawany jest na okres do momentu podjęcia pracy. W pozostałych przypadkach Karta wystawiana jest na 2 miesiące, licząc od końca miesiąca, za który została odprowadzona ostatnia składka na ubezpieczenie zdrowotne. Inne terminy maksymalne obowiązują dla bezrobotnych (30 dni), uczniów i studentów (do końca semestru lub roku szkolnego), emerytów (5 lat) i rencistów (na okres przyznanego świadczenia, maksymalnie 5 lat).

EKUZ uprawnia do korzystania z niezbędnych świadczeń zdrowotnych w innym państwie członkowskim w zakresie, który umożliwi kontynuowanie zaplanowanego pobytu w tym państwie w bezpiecznych warunkach z medycznego punktu widzenia.

Należy podkreślić, iż karta uprawnia do korzystania w innych państwach z opieki tylko tych placówek, które działają w ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia. Za leczenie prywatne pacjent musi zapłacić we własnym zakresie.

W większości państw także placówki, działające w ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia, pobierają pewne opłaty od ubezpieczonych. EKUZ nie zwalnia z poniesienia tych kosztów – ubezpieczony jest traktowany w tym wypadku tak, jak obywatel danego kraju i tak, jak on musi finansować część kosztów.

Jeśli jest się uprawnionym do posiadania Karty, należy skontaktować się telefonicznie, faksem lub za pośrednictwem osoby pozostającej w Polsce z Oddziałem Wojewódzkim NFZ właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Oddział wystawi wówczas Certyfikat Zastępczy – papierowy dokument zastępujący Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, który może zostać dostarczony pocztą lub faksem.

Jeśli dana osoba nie uzyskała Certyfikatu Zastępczego, nie oznacza to, że nie zostanie udzielona niezbędna pomoc medyczna. Należy się jednak liczyć z faktem pokrycia pełnych kosztów leczenia. Należy zachować wszystkie rachunki i dowody zapłaty, a po powrocie można domagać się zwrotu tych kosztów.

Podsumowanie:
Aby zatem uzyskać zwrot kosztów, ubezpieczony składa odpowiedni wniosek w oddziale wojewódzkim NFZ, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. Oddział sprawdza, czy osoba składająca wniosek była ubezpieczona w NFZ lub posiadała prawo do świadczeń zdrowotnych w momencie udzielania jej świadczeń oraz czy do wniosku dołączone zostały wymagane dokumenty, a następnie dokonuje zwrotu poniesionych kosztów.

Opracowanie na podstawie wymienionych przepisów.